Ἡ Πανορθόδοξη Σύνοδος τῆς Μόσχας (1666-7) καί ἀναίρεση συκοφαντιῶν τοῦ π. Εὐφροσύνου Σαββαϊτου.
Νεκταρίου Μοναχοῦ τοῦ ἐκ Κορίνθου
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Β’ΜΕΡΟΥΣ
Ἡ ἀφορμή αὐτοῦ τοῦ ἂρθρου, στάθηκε ἓνα κήρυγμα τοῦ π. Εὐφροσύνου Σαββαϊτη που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο σε Video με τίτλο: “Ιερομόναχος π. Ευφρόσυνος Σαββαΐτης: Κήρυγμα 13/8/2023 (Ἁγ. Μαξίμου Ομολογητοῦ)” (ἀπό 31:00 και μετά, μέχρι τέλος)https://www.youtube.com/watch?v=ikOfKGdrRTA&t=3167s που ἀποτελεῖ ἓνα παραλήρημα γεμᾶτο ἀπό ἐπαναλαμβανόμενα ψεύδη και συκοφαντίες ἐναντίον μου, τίς ὁποῖες θά ἐκθέσω, καί θά προσπαθήσω σύν Θεῶ, νά ἐλέγξω μέ ἀγάπη καί νά ἀνατρέψω σέ ἐπόμενο ἂρθρο μου, ὃπως και να ἀπαντήσω στό ἐρώτημά του, γιατί ἀναφέρω στό ἂρθρο μου (1*) τό “ἱερομόναχος” σέ εἰσαγωγικά.
Στό παρόν ἂρθρο, θά ἀναφερθῶ στό θέμα πού θίγει ὁ π. Εὐφρόσυνος, στό ὁποῖο ἀναφέρθηκα καί στήν ἀνάρτηση μέ τίτλο: 067 07/07/2022 “Ἡ ἀπεικόνιση τῆς Ἁγίας Τριάδος” https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2022/07/067-07072022.html ), ἀλλά θά ἀναφερθῶ καί σέ μία ἀκόμα τουλάχιστον ἀνάρτηση, πού θά ἀκολουθήσει πρῶτα ὁ Θεός, ὃπου θα προσπαθήσω νά ἀνατρέψω τήν κακοδοξία του, πού δυστυχῶς εἶναι καί κακοδοξία καί μερικῶν ἂλλων, πού διαστρέφουν τήν ἀλήθεια ἢ στήν καλύτερη περίπτωση, σέ ἂγνοια διατελούντων.
Αὐτοί κακοδοξοῦν μή δεχόμενοι τήν Ὀρθόδοξη θέση τῶν Ἁγίων Πατέρων καί τῶν Ὁρθοδόξων Συνόδων, οἱ ὁποῖες ἀσχολήθηκαν μέ αὐτό τό θέμα, ὃτι δηλαδή, δέν πρέπει νά ἀπεικονίζεται ἡ Ἁγία Τριάς, παρά μόνο μέ τή μορφή, ὃπως ἐμφανίστηκε σέ Ἁγίους καί ὃπως περιγράφεται στήν Ἁγία Γραφή.
Ἀλλοιῶς, ἂν δέν ἀνακαλέσω, (τήν Ὀρθόδοξη θέση μου), θά εἶμαι λέει πολύ μεγάλος αἱρετικός!!! Καί γιά νά ὑποστηρίξει τήν κακόδοξη θέση του γιά τήν ἀπεικόνηση Τῆς Ἁγίας Τριάδας μέ τήν ἀνθρώπινη μορφή Τοῦ Θεοῦ Πατέρα ὡς γηραιοῦ καί Τοῦ Υἱοῦ - Χριστοῦ ὡς νεωτέρου και ἀνάμεσά τους Το Ἃγιο Πνεῦμα μέ τήν μορφή τοῦ περιστεριοῦ, πού κατέγνωσε ἡ Πανορθόδοξη Σύνοδος τῆς Μόσχας τοῦ 1666-7 ὡς προερχόμενη ἀπό τους παπικούς, χαρακτηρίζει βλασφημώντας ἀθεόφοβα τήν Ὁρθοδοξότατη αὐτή Σύνοδο, ὡς ψευδοσύνοδο!!!.
Ἐπειδή ὃμως αὐτό, (τό νά χαρακτηρίζει δηλαδή κάποιος μιά Ὁρθόδοξη Σύνοδο ὡς ψευδοσύνοδο), ἀποτελεῖ βλασφημία κατευθεῖαν κατά Τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (γιατί ὃπως γνωρίζουμε Τό Ἃγιο Πνεῦμα εἶναι αὐτό που ἐνεργεῖ στίς Ὀρθόδοξες Συνόδους), δέν ἒχει συγχώρηση κατά τό λόγιον Τοῦ Κυρίου (Ματθ. ΙΒ' 31-32. βλ. και Μάρκ. Γ' 28-30, Λουκ. ΙΒ 10), παραθέτουμε παρακάτω, τήν Θεολογικά ἂρτια αὐτή μελέτη τοῦ Νικολάου Μάνη, μήπως μελετώντας την, ἒρθει σέ συναίσθηση τοῦ τί βλασφημία ἒχει ἐξαπολύσει κατά Τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί μετανοήσει, πρᾶγμα πού τό εὒχομαι ὁλόψυχα, γιατί σέ ἀντίθετη περίπτωση, κινδυνεύουν καί ὃσοι τόν ἀκολουθοῦν, καί εἶναι κρίμα ἐνῶ ἒχουν χωριστεῖ, ἢ ἀποτειχιστεῖ, (τό ἲδιο ἀκριβῶς σημαίνει, παρά τήν ἀθεολόγητα ἀντίθετη ἂποψη τοῦ π. Εὐφροσύνου), ἀπό τήν παναιρετική ἐκκλησία τῶν οἰκουμενιστῶν τοῦ Κολυμπαρίου, πού εἶναι τό ἀριστερό χαντάκι τῆς αἱρέσεως, νά πέσουν στό δεξιό, τῆς βλασφημίας στό Ἃγιο Πνεῦμα. Γιατί καί στά δύο χαντάκια, ὑπάρχει ἀπώλεια τῆς Χάριτος Τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού χωρίς αὐτήν οὐδείς σώζεται κατά τόν ἃγιο Συμεών τόν Νέο Θεολόγο, καί τούς ἁγίους Πατέρες (2*).
Κατ’ἀρχήν, θά παραθέσουμε ἓνα σχόλιο τῆς ΟΟΔΕ (πού εἶναι ἡ πηγή αὐτοῦ τοῦ ἂρθρου) ὃπως ἒχουμε ὑποχρέωση και εἶναι τίμιο, γιά τήν ἐνημέρωση τοῦ ἀναγνώστη, χωρίς νά θέλουμε νά ποῦμε μέ αὐτό ὃτι δεχόμαστε καί ὃλες τίς ἂλλες Ἐκκλησιολογικές θέσεις τοῦ ἰστολογίου αὐτοῦ, πού τυχόν νά μήν εἶναι Ὀρθόδοξες σέ ὃλα τά θέματα μέ τά ὁποῖα ἀσχολεῖται.
Σχόλιο τῆς ΟΟΔΕ (Ὀρθόδοξη Ὁμάδα Δογματικῆς ἔρευνας) oodegr.com «Θὰ θέλαμε νὰ ἐνημερώσουμε τοὺς ἀναγνῶστες πὼς ὁ Συγγραφέας τοῦ βιβλίου αὐτοῦ δὲν εἶναι μέλος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀλλὰ ΓΟΧ. Ὅμως ἀναδημοσιεύουμε τὴν μελέτη αὐτὴ μὲ τὴν ἄδειά του, ἐπειδὴ πιστεύουμε πὼς - στὸ συγκεκριμένο θέμα - εἶναι ἐπιστημονικὰ ἄρτια, καὶ πὼς συνεισφέρει στὸν θεολογικὸ διάλογο γιὰ τὸ θέμα ποὺ πραγματεύεται.Η ΟΟΔΕ εἶναι πιστὸ τέκνο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας καὶ δὲν ἐγκρίνει σχίσματα ἢ διαιρέσεις, πιστὴ καὶ στὶς Ὀρθόδοξες συνοδικὲς ἀποφάσεις.Πιστεύουμε πὼς τὸ βιβλίο ἀξίζει νὰ διαβαστεῖ, γιατί ὁ συγγραφέας ἔχει κάνει μία ἀξιολόγη ἐπιστημονικὴ ἐργασία ποὺ τεκμηριώνει τὸ θέμα ποὺ πραγματεύεται μὲ ἐπιτυχία. Τελευταία ἐνημέρωση: 24-12-2014».
[Σημείωσή μoυ: «Καί ἐγώ αὐτό πιστεύω γι’αὐτό τό δημοσιεύω, κατόπιν ἀδείας τοῦ συγγραφέα. Ὃσο γι’αὐτό πού λέει ἡ ΟΟΔΕ ὃτι δέν ἐγκρίνει σχίσματα ἢ διαιρέσεις, θά συμφωνήσω ἂν ἐννοεῖ τίς σχισματοαιρετικές παλαιοημερολογητικές παρατάξεις, ἢ τούς ἀποτειχισμένους πού ἒκαναν καί αὐτοί δυστυχῶς τό ἲδιο λάθος καί ἂφησαν τό “νέο”(διορθωμένο) καί ἀκολούθησαν τό “παλαιό”, καί δέν δέχονται σέ κοινωνία ὃσους ἀκολουθοῦν τό “νέο” ἡμερολόγιο, κάνοντας σχῖσμα στήν ἀποτείχιση καί αἳρεση, δογματίζοντας τό ἡμερολόγιο. (Ἂλλωστε αὐτόν τον δογματιμό τοῦ ἡμερολογίου δεν ἀποδέχεται οὒτε και ὁ συγγραφέας τῆς παρούσης μελέτης Νικ.Μάνης, και το ἲδιο πιστεύει και αὐτός ὃτι εἶναι αἳρεση, ὃπως μοῦ δήλωσε. Θα πρέπει ὃμως και τον παρακινοῦμε, να την ἐκθέσει και δημοσίως αὐτή του την θέση, με μία ἐνδεχομένως νέα μελέτη του περί αὐτοῦ τοῦ θέματος).
Θά διαφωνήσω ὃμως ἂν ἐννοεῖ (ἡ Ο.Ο.Δ.Ε.) γενικά τήν ἀποτείχιση ἀπό τούς παναιρετικούς ψευδεπισκόπους τῆς κρατικῆς Π.Σ.Ε.υδοεκκλησίας πού ἲδρυσαν στό Κολυμπάρι τῆς Κρήτης τό 2016, ὃτι ὃποιοι ἀπομακρύνονται ἀπό αὐτήν, κάνουν τἂχα σχῖσμα καί διαιροῦν τήν ἐκκλησία, γιατί αὐτό ἀποτελεῖ βλασφημία στίς ἀποφάσεις τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου (βλ. Ἱερό Πηδάλιο 15ος Κανών), τοῦ 31ου Κανόνα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καθώς καί σέ πλειάδα Ἁγίων Πατέρων πού σέ περιόδους αἱρέσεων, ἀποτειχίζονταν ἀπό τούς αἱρετικούς (βλέπε καί μελέτη σέ 4 μέρη μέ τίτλο: “Τι λέγουν ἡ Ἁγία Γραφή καί οἱ Ἃγιοι Πατέρες γιά τήν ἀπομάκρυνσή μας ἀπό τούς αἰρετικούς” τό α’ μέρος ἀπό 4:https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2021/03/kai-2016.html
Τά ὑπόλοιπα παρατίθενται, στόν ἐπίλογο, στό τέλος αὐτοῦ τοῦ ἂρθρου].
Παραπομπές στον Πρόλογο:
(1*) “090 08.08.2023 Καλῶ τον "Ἱερομόναχο" Εὐφρόσυνο, να ἀνακαλέσει δημοσίως τη συκοφαντία του ἑναντίον μου. Νεκτάριος Μοναχός” https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2023/08/090-09082023.html
(2*) Ἁγίου Συμεών Νέου Θεολόγου: «Ὅποιος ὅμως βλασφημήσει κατὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δὲν θὰ συγχωρηθεῖ…Καθὼς καὶ αὐτὸς ὁπού λέει ὅτι δὲν μπορεῖ κάποιος στὴν παροῦσα γενιὰ νὰ γίνει μέτοχος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ποὺ δυσφημεῖ τὶς ἐνέργειες τοῦ Πνεύματος καὶ τὶς ἀποδίδει στὸ ἀντίθετο πνεῦμα, εἰσάγει νέα αἵρεση στὴν Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ». «…..Αὐτὸς λοιπὸν ποὺ ἀγνοεῖ καὶ τὸ βάπτισμα ποὺ ἔλαβε σὲ νηπιακὴ ἡλικία μέσα στὸ νερό, καὶ δὲν γνωρίζει καν ὅτι βαπτίσθηκε, ἀλλὰ δέχθηκε μὲ τὸ βάπτισμα μὲ τὴν πίστη μόνο καὶ τὸ ἀποδυνάμωσε μὲ μύριες ἁμαρτίες, καὶ ἀρνεῖται τὸ δεύτερο- ἐννοῶ αὐτὸ ποὺ δίνεται ἄνωθεν ἀπὸ τὸ Πνεῦμα μὲ τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ σὲ ὅσους τὸ ζητοῦν μὲ μετάνοια-, μὲ ποιὸν ἄλλον τρόπο θὰ μπορέσει ποτὲ νὰ σωθεῖ; Μὲ κανέναν»…….»
«Βιαστεῖτε νὰ ἀποκτήσετε μέσα σας συνειδητὰ τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ἡ ὁποία εἶναι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, καὶ νὰ μὴ φύγετε ἀπὸ δῶ χωρὶς αὐτήν, καὶ μάλιστα, ὅσοι φαντάζεστε ὅτι τὴν ἔχετε μέσα σας χωρὶς νὰ τὸ γνωρίζετε, ἐνῶ δὲν ἔχετε τίποτα ἐξαιτίας τῆς ὑπερηφάνειάς σας».
Ἡ Πανορθόδοξος Σύνοδος τῆς Μόσχας (1666-7) (Ὁρθόδοξη ἢ Ληστρική;)
Νικολάου Μάννη Δασκάλου Ἀθήνα 2014.
«πάντα τα ὑπ’ ἐκείνης τῆς ἱερᾶς Συνόδου διαπραχθέντα μείνωσιν ἀμετακίνητα καὶ ἀμετάτρεπτα, ὡς καλῶς καὶ νομίμως γεγονότα ∙ ἡ γὰρ Σύνοδος ἀδιάβλητος ἐστὶν » (Δοσίθεος Ἱεροσολύμων)
1. Ἡ ἀμφισβήτηση τοῦ κύρους τῆς Συνόδου (Ἐπιχειρήματα καί Ἱστορικές Πηγές).
https://www.oodegr.com/oode/biblia/synodos_Mosxas/1.htm
Τὸ 1991[1] ἐκδόθηκε μιὰ ἐργασία τοῦ γέροντος Κλήμεντος Κατουνακιώτου μὲ τίτλο «Ἡ Ἁγία Τριὰς εἰς τὴν ὀρθόδοξον εἰκονογραφίαν». Στὴν σελ. 26 τῆς ἐργασίας αὐτῆς διαβάζουμε τὰ ἑξῆς:
«Ὃχι μόνον οἱ ἀποφάσεις τῆς Συνόδου αὐτῆς, ἀλλά και το κῦρος και ἡ ὑπόστασις ταῆς Συνόδου τελοῦν ὑπό τα πλαίσια τῆς ἀμφιβολίας και τῆς μη ἀναγνωρίσεως. Την ταραγμένη αὐτή ἐποχή για την Ρωσσική Ἐκκλησία, περιγράφει ἡ θρησκευτική και Ἠθική Ἐγκυκλοπαιδεία εἰς το ὁμώνυμο λῆμμα. Μελετηταί τοῦ θέματος ἀναφέρουν: “Εἰς την Σύνοδον ταύτην συνέβησαν τόσα ἂτοπα και ἀπρεπῆ, τοιαῦται συνωμοσίαι προηγήθησαν και καταστρατηγήσεις Ἱερῶν Κανόνων, τοσαῦται βλασφημίαι και κατάραι ἐξεστομίσθησαν, (βλέπε Ἱστορία Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας, Θ.Βαλλιάνου, Ἀθῆναι 1951)…. Ἡ Σύνοδος αὒτη ὂχι μόνον Πανορθόδοξον χαρακτῆρα δεν εἶχεν, ἀλλά και οὐδόλως διέφερεν ταῶν Ληστρικῶν Συνόδων που μετεχειρίζοντο (και σήμερον) μισαλλόδοξοι τυχοδιῶκται και ὑβρισταί τῶν θείων και Ἰερῶν Κανόνων, προκειμένου να ἀποκτήσουν το Ἀρχιερατικόν Ἀξίωμα".
Τὴν ἴδια ἐποχὴ πάνω κάτω, σὲ διάφορα κείμενα τοῦ π. Ἀντωνίου Γεωργαντᾶ (ὅπως π.χ. στὸ φυλλάδιο «Ἀπάντησις σὲ ἀσεβεῖς καὶ πλανεμένους»), ἡ Σύνοδος αὐτὴ χαρακτηρίζεται ὡς ληστρική, κακόδοξη καὶ ἀντίχριστη.
Καὶ στὶς μέρες μας ἡ ἄποψη αὐτὴ ἀναπαράγεται. Ἔτσι σὲ ἰστοσελίδα ματθαιϊκὴς παρατάξεως[2] γράφτηκαν τὰ ἑξῆς:
«Ὁ κύριος σκοπὸς τῆς Συνόδου τῆς Μόσχας τὸ 1666 ἦτο ἡ καθαίρεσις τοῦ Πατριάρχου Νίκωνος. Ἕνα ἀπὸ τὰ ἐνεργὰ μέλη τῆς Συνόδου τοῦ 1666 ἦτο ὁ μητροπολίτης Γαζαίων Παΐσιος Λιγαρίδης ἀντιπρόσωπος τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ὅπως ἀπεδείχθη, ὁ ἐν λόγω ἦτο κρυπτοπαπικὸς Ἰησουΐτης, χειροτονημένος ἱερεὺς τὸ 1639 εἰς τὴν Ρώμην ἀπὸ τὸν Οὐνίτην μητροπολίτην Raphael Korsak. Ὁ Παΐσιος Λιγαρίδης κατώρθωσε νὰ χειροτονηθῆ μητροπολίτης Γάζης τὸν Σεπτέμβριον τοῦ 1652 καὶ ἀργότερα, μεταξὺ 1662-1678, νὰ παρουσιασθῆ εἰς τὴν Ρωσσίαν ὡς σύμβουλος τοῦ τσάρου Ἀλεξίου Μιχαήλοβιτς. Ἐκεῖ ἐνεφανίσθη ὡς ὑπέρμαχος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐνῶ συγχρόνως διετήρει τὴν ἀλληλογραφίαν του μὲ τοὺς καθολικούς! Ὁ Παΐσιος Λιγαρίδης καθηρέθη ὡς λατινόφρων ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων τὸν Μάϊον τοῦ 1671 ἐπὶ πατριάρχου Δοσιθέου. Αἱ ἀποφάσεις τῆς Συνόδου τῆς Μόσχας τὸ 1666 ἀμφισβητοῦνται καὶ ὑπὸ τῶν ἰδίων τῶν Ρώσσων. Πρέπει νὰ σημειωθῆ ὅτι αὐτὴ ἡ Σύνοδος τῆς Μόσχας τὸ 1666-1667 θεωρεῖται ἀντικανονικὴ διότι ἀντιτίθεται κατὰ τῶν ἀποφάσεων προηγουμένων Ὀρθοδόξων Συνόδων, ὅπως τῆς Συνόδου τοῦ 1553-1554, συγκληθείσης ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Μακαρίου, ὁ ὁποῖος θεωρεῖται Ἅγιος ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσσίας», ἐνῶ καὶ πρόσφατα διαδίδονται παρόμοιες ἀπόψεις ὅπως ὅτι «ἡ ληστρικὴ αὐτὴ σύνοδος καθήρεσε ἕναν ἀπὸ τοὺς λαμπρότερους ἱεράρχες ποὺ γνώρισε ὄχι μόνον ἡ Ρωσία, ἀλλὰ καὶ ὁλόκληρη ἡ Ὀρθοδοξία, τὸν ἅγιο πατριάρχη Νίκωνα. Καὶ ἡ καθαίρεση ἔγινε ὅλως ἀδίκως καὶ παρανόμως μαζὶ μὲ ὅλα τά ἄλλα ἔκτροπα ποὺ σημειώνονται ἀπὸ πολλοὺς ἱστορικούς. Βλ. σχετικὰ Θ. Βαλλιάνου, Ἱστορία Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας, Ἀθήνα 1951)»[3].
Ὅπως βλέπουμε, τὰ ἐπιχειρήματα τῶν ἀμφισβητούντων τὸ κύρος τῆς ἐν Μόσχα Πανορθοδόξου Συνόδου τοῦ 1666-7 εἶναι τὰ ἑξῆς:
· * Καθαίρεσε τὸν μεγάλο Πατριάρχη Νίκωνα
· * Εἶχε ἐνεργὸ ρόλο σὲ Αὐτὴν ὁ «λατινόφρων» Παΐσιος Λιγαρίδης
· * Οἱ ἀποφάσεις της δὲν ἔγιναν δεκτὲς ἀπὸ τοὺς Ρώσους καὶ
· * Ἦλθε σὲ ἀντίθεση μὲ προηγούμενες Συνόδους.
· *Ἒγιναν κατά την διάρκειά της, κάποια ἒκτροπα μεταξύ τῶν ἀντιμαχομένων. (1*)
Τὸ ἂν τὰ ἐπιχειρήματα αὐτὰ καθιστοῦν ἀμφισβητήσιμο τό κῦρος τῆς Συνόδου, πρέπει νὰ ἐξεταστεῖ βάσει ἱστορικῶν μαρτυριῶν.
Ὁ ἀείμνηστος Βασίλειος Σακκᾶς ἔχει στείλει μάλιστα σχετικὴ ἐπιστολὴ στὸν π. Ἀντώνιο Γεωργαντᾶ, στὴν ὁποία ζητοῦσε τεκμήρια γιὰ τὴν θέση του. Παραθέτω τὸ σχετικὸ ἀπόσπασμα:
Τὸ αἴτημα τοῦ ἀειμνήστου δὲν πραγματοποιήθηκε, ἐξ ὅσων γνωρίζουμε. Οἱ δὲ ἱστορικὲς πηγὲς τελικῶς περιορίζονται στὴν ἑξῆς μία[4], τὸ ἔργο «Ἱστορία τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας», ἀνωνύμου Ρώσου, ποὺ μετέφρασε στὰ ἑλληνικὰ καὶ ἐξέδωσε στὴν Ἀθήνα τὸ 1851[5] ὁ συνταγματάρχης, καὶ ἀγωνιστής τοῦ ’21, Θεόδωρος Βαλλιάνος (1801-1857).
Σὲ αὐτὴν τὴν πηγὴ ἀνατρέξαμε (ὅπως ἐπίσης καὶ σὲ ἄλλες) γιὰ νὰ ἀναζητήσουμε τὴν ἀλήθεια σχετικὰ μὲ τὸ κῦρος τῆς Συνόδου αὐτῆς.
Σημειώσεις:
[1] Πολὺ πιθανὸν νὰ ὑπάρχουν στὴν ἑλληνικὴ βιβλιογραφία (στὴ ρωσικὴ ὑπάρχουν ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ σχίσματος τῶν Παλαιοπίστων, οἱ ὁποῖοι καταδικάστηκαν ἀπὸ τὴν ἐν λόγω Σύνοδο) καὶ παλαιότερα τοῦ 1991 κείμενα ποὺ ἀμφισβητοῦν τὸ κῦρος τῆς Πανορθοδόξου Συνόδου τῆς Μόσχας (1666-7).
[2] http://www.egoch.org/Icon_of_Holy_Trinity.html
[3] Ἀπό ὁμαδικὸ email πού μᾶς κοινοποιήθηκε.
[4] Ἴσον καμία, κυριολεκτικά, ὅπως θὰ ἀποδειχθεῖ παρακάτω.
[5] Και όχι 1951.
Παραπομπή: (1*) Προσέθεσα καί ἓνα ἀκόμα ἐπιχείρημα ὃσων ἀμφισβητοῦν τήν Πανορθόδοξη Σύνοδο τοῦ 1666-7, ὃτι ἒγιναν κάποια ἒκτροπα στή Σύνοδο. Αὐτό εἶναι σοβαρό ἐπιχείρημα γιά τήν ἀμφισβήτιση μιᾶς Συνόδου, ἢ τά ψηφισθέντα ὑπ’ αὐτῆς; Τότε μήπως θά πρέπει νά ἀμφισβητίσουμε καί τήν Α’ Οἰκουμενική Σύνοδο καί νά τήν χαρακτηρίσουμε ληστρική, (ἃπαγε τῆς βλασφημίας), ἐπειδή κατά τήν διάρκειά της, ὁ Ἃγιος Νικόλαος ὁ θαυματουργός χαστούκισε τόν αἱρετικό Ἂρειο; Μά δέν ὑπάρχει Σύνοδος στήν ὁποία νά μήν ἒγιναν μικρά ἢ μεγαλύτερα ἒκτροπα μεταξύ τῶν ἀντιμαχομένων, εἲτε φραστικά, εἲτε και χειροδικίες ἀκόμα σέ μερικές περιπτώσεις.
Σημείωσή μου: «Αὐτοί πού ἀμφισβήτησαν τήν Πανορθόδοξη Σύνοδο τῆς Μόσχας τοῦ 1666-7 (καί βλασφήμησαν Τό Ἃγιον Πνεῦμα ἀποκαλῶντας την ληστρική και ψευδοσύνοδο), στὴν ἑλληνικὴ βιβλιογραφία καί στό διαδίκτυο ἀπ’ὃ,τι ἒπεσε στήν ἀντίληψή μου, εἶναι: 1) οἱ σχισματικοί παλαιόπιστοι τῆς Ρωσίας πού καταδικάστηκαν ἀπό αὐτή τή Σύνοδο, ὃπως ἀναφέρει καί ὁ Νικ.Μάνης, 2) οἱ Σεργιανιστές τῆς κρατικῆς φιλοσοβιετικῆς ψευδοεκκλησίας στήν Ρωσία, τοῦ περασμένου αἰώνα, 3) μία παράταξη τῶν σχισματοαιρετικῶν παλαιοημερολογητῶν τῆς Ἑλλάδας, οἱ λεγόμενοι Ματθαιϊκοί, (ὃ.ἂ.) και μερικοί θεολόγοι (θολολόγοι) που ἀνήκουν σε αὐτήν, ἢ σε ἂλλες σχισματικές παρατάξεις, 4) ἓνας “θεολόγος” Χρ. Σαλταούρας που κακοδοξεῖ ὡς δυνητικόν τον κανόνα τῆς ἀποτειχίσεως τῆς Α’ κ’ Β’ Συνόδου ἐκμηδενίζοντἀς τον (διότι ἂν ἓνας κανόνας εἶναι δυνητικός, δηλαδή ὃποιος θέλει τον τηρεῖ, και ὃποιος δεν θέλει δεν τον τηρεῖ, τότε παύει να εἶναι κανόνας), δεν ἀποδέχεται την ἀποτείχιση, κοινωνεῖ με την παναίρεση και διαστρέφει τους λόγους τῶν Ἁγίων Πατέρων και τις ἀποφάσεις τῶν Ὀρθοδόξων Συνόδων για την ἀπεικόνηση τῆς Ἁγίας Τριάδας, (ἐνῶ ἒχει γράψει και μερικά ὀρθόδοξα και ἀντιρρητικά ἂρθρα κατά τοῦ παναιρετικοῦ Λιακόπουλου κ.ἂ. για να μη τον ἀδικοῦμε) καί 5) ὁ π.Εὐφρόσυνος Σαββαϊτης (ὁ ὁποῖος ἀναπαράγει τούς προηγούμενους). Ἐνδέχεται νά ὑπάρχουν καί μερικοί ἀκόμα πού τυχόν ἒχουν δημοσιεύσει ἂρθρα τους, ἀλλά δέν μπόρεσα νά βρῶ ἂλλους στήν ἒρευνἀ μου γιά τό θέμα αὐτό».
2. Τὸ ἀδιαμφισβήτητο κύρος τῆς Συνόδου (Κατάρριψη ἕωλων ἐπιχειρημάτων καὶ παράθεση ἀψευδῶν τεκμηρίων).
https://oodegr.com/oode/biblia/synodos_Mosxas/2.htm
Ἡ Πανορθόδοξος Σύνοδος τῆς Μόσχας συνεκλήθη τὸ 1666 (συγκεκριμένα στὶς 7-11-1666) ὑπὸ τοῦ Τσάρου τῆς Ρωσίας Ἀλεξίου[1] καὶ διήρκησε μέχρι τὸν Ἰούνιο τοῦ 1667. Σὲ αὐτὴν συμμετεῖχαν[2] τρεῖς Πατριάρχες (Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας καὶ Μόσχας), δεκαπέντε Μητροπολίτες, ἑπτὰ Ἀρχιεπίσκοποι καὶ ἕξι Ἐπίσκοποι (κυρίως Ρωσικῆς καὶ Ἑλληνικῆς καταγωγῆς – ἐπίσης ἕνας ἀπὸ τὴ Σερβία καὶ ἕνας ἀπὸ τὴν Γεωργία[3]) καὶ δεκάδες Ἱερομόναχοι (Ἀρχιμανδρίτες, Πρωθιερεῖς καὶ Ἡγούμενοι). Ἀντιπροσωπεύτηκαν δηλαδὴ ὅλες οἱ Ἐκκλησίες (ἀκόμη καὶ οἱ Κωνσταντινουπόλεως καὶ Ἱεροσολύμων, τῶν ὁποίων οἱ Πατριάρχες ἀπουσίαζαν[4]). Ὑπῆρξε ἑπομένως καὶ ἐξ ἀπόψεως συνθέσεως ὄντως πανορθόδοξος καὶ ὄχι ἁπλὰ Ρωσική.
Ἡ Σύνοδος αὐτὴ ἀσχολήθηκε μὲ δύο θέματα: α) μὲ τὴν ἐγκατάλειψη τοῦ πατριαρχικοῦ θρόνου τῆς Μόσχας ἀπὸ τὸν Νίκωνα καὶ β) μὲ τὶς μεταρρυθμίσεις ποὺ ἔκανε ὁ Νίκων στὴν Ρωσικὴ Ἐκκλησία.
Καὶ ἐνῶ τὸν Νίκωνα καταδίκασε καὶ καθαίρεσε, τὶς μεταρρυθμίσεις του ἐπιβράβευσε καὶ ἐνέκρινε, ὅπως θὰ δειχθεῖ περίτρανα, διότι οἱ ἀποφάσεις τῆς ἐν λόγω Συνόδου δὲν ἦταν τίποτε ἄλλο παρὰ οἱ θέσεις τοῦ ἰδίου τοῦ Νίκωνος, τοῦ μεγάλου αὐτοῦ Πατριάρχου. Ἃς τὰ πάρουμε ὅμως μὲ τὴν σειρά.
Ο Μόσχας Νίκων
2 Α. Ἡ Καθαίρεση τοῦ Πατριάρχη Νίκωνος
Ὁ Νίκων ἐξελέγη Πατριάρχης Μόσχας τὸ 1652 μὲ τὴν ὑποστήριξη τοῦ Τσάρου Ἀλεξίου, μὲ τὸν ὁποῖο συνδεόταν μὲ βαθειὰ πνευματικὴ φιλία. Τὸ 1658 ὅμως συνέβη τὸ ἑξῆς περιστατικὸ[5]: Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ὑποδοχῆς στὴν Μόσχα τοῦ Βασιλιὰ τῆς Γεωργίας Τεϊμουρὰζ τοῦ Α΄[6] ἕνας βογιάρος [7] στὴν προσπάθειά του νὰ ἀνοίξει δρόμο γιὰ τὸν βασιλιά, χειροδίκησε ἀπέναντί σέ ἕναν ἄνθρωπο τοῦ Πατριάρχη. Ὁ Νίκων προσεβλήθη καὶ ἀπαίτησε ἀπὸ τὸν Τσάρο τὴν τιμωρία τοῦ βογιάρου, ὁ δὲ Τσάρος τοῦ ἔστειλε γράμμα μὲ τὸ ὁποῖο ἐξηγοῦσε ὅτι ὁ ἄνθρωπός του ἔκανε τὸ καθῆκον του καὶ τὸν παρακαλοῦσε νὰ μὴν ἐκλάβει τὴν βιαιοπραγία ὡς προσβολὴ πρὸς τὸ δικό του πρόσωπο. Ὁ Νίκων περίμενε νὰ βρεθεῖ κατ’ ἰδίαν μὲ τὸν Τσάρο γιὰ νὰ ἐξηγηθοῦν, ἀλλὰ ὁ Ἀλέξιος δὲν ἦλθε, ὅπως κάθε χρόνο στὴν πανήγυρη τῆς Παναγίας τοῦ Καζᾶν (8 Ἰουλίου), ποὺ χοροστατοῦσε ὁ Πατριάρχης, καὶ ἔτσι ὁ Νίκων προσβεβλημένος ἄφησε τὴν ποιμαντορικὴ ράβδο, ἔβγαλε τὰ ἀρχιερατικά του ἄμφια καὶ ἐγκατέλειψε τὸν Πατριαρχικὸ θρόνο ἀποσυρόμενος σὲ μοναστήρι.
Τὸ 1660 συνῆλθε ἡ Σύνοδος τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας καὶ κήρυξε ἔκπτωτο τὸν Πατριάρχη Νίκωνα, χωρὶς ὅμως νὰ ἐκλέξει νέο Πατριάρχη.
Ὁ Νίκων ἰσχυρίστηκε ὅτι «δὲν δύνανται νὰ δικάσωσιν αὐτὸν οἱ εἰς αὐτὸν ὑπαγόμενοι Ἐπίσκοποι» [8] καὶ ἔτσι προέκυψε ἡ ἀνάγκη γιὰ μεγαλύτερη Σύνοδο, ἁρμόδια γιὰ νὰ ἐπιληφθεῖ τοῦ θέματος [9]. Ἔτσι ὅταν ἔφθασε στὴ Μόσχα τὸ 1662 ὁ σοφότατος Ἀρχιεπίσκοπος Γάζης Παΐσιος Λιγαρίδης [10], πρότεινε στὸν Τσάρο νὰ προσκαλέσει ὅλους τους Πατριάρχες γιὰ νὰ συγκληθεῖ Μεγάλη Σύνοδος, ὥστε, ὅπως πολὺ δίκαια ἐπισήμανε, «ἐὰν ὁ Νίκων πράγματι ἐπιβαρύνεται ὑπὸ ἐγκλημάτων, διὰ συνοδικῆς ἀποφάσεως δέον νὰ καθαιρεθῆ, διότι τὸ ἔγκλημα ἀπαιτεῖ τιμωρίαν, ἐὰν δὲ ἀποδειχθῆ ἀθῶος καὶ εἰς οὐδεμίαν ὑποκείμενος κατάκρισιν, ἃς ἐπιστρέψη ἐλεύθερος εἰς τὴν θέσιν αὐτοῦ, ἴνα οὕτω λήξη ἡ σύγχυσις» [11].
Ὄντως καὶ συνεκλήθη Πανορθόδοξη Σύνοδος τὸ 1666, ὅπως προείπαμε, τῆς ὁποίας οἱ ὀκτὼ πρῶτες συνεδρίες ἀσχολήθηκαν μὲ τὴν ὑπόθεση τοῦ Νίκωνος. Μὲ τὸ πέρας τῆς διαδικασίας [12], καὶ ἀφοῦ ἀκούστηκαν οἱ κατηγορίες καὶ ἡ ἀπολογία τοῦ κατηγορουμένου, καὶ ἐξετάστηκαν, ἡ Σύνοδος ἀποφάσισε ὁμοφώνως νὰ ἐπιβάλλει τὴν ποινὴ τῆς καθαιρέσεως στὸν Νίκωνα.
Ὅλοι οἱ ἐκκλησιαστικοὶ ἱστορικοὶ συμφωνοῦν ὅτι τὴν σύγκρουση Τσάρου-Πατριάρχου τὴν ἐκμεταλλεύτηκαν οἱ Βογιάροι, ποὺ δὲν συμπαθοῦσαν τὸν Νίκωνα, καὶ ἦταν οἱ κύριοι κατήγοροί του, ἀλλὰ ἐπίσης συμφωνοῦν καὶ στὸ ὅτι τὸ μέγα σφάλμα τοῦ Νίκωνος (τὸ ὁποῖο πλήρωσε μὲ τὴν καθαίρεσή του) ἦταν κυρίως ἡ ἐγκατάλειψη τοῦ θρόνου του. Μὲ βάση λοιπὸν αὐτὴν τὴν ἐγκατάλειψη, ἀλλὰ καὶ λαμβάνοντας ὑπόψιν τὶς κατηγορίες, οἱ ὁποῖες ὑποστηρίχθηκαν ἀπὸ τὸν προβλεπόμενο ἀριθμὸ μαρτύρων, ἡ Σύνοδος ἀπὸ τὴν πλευρὰ της δικαίως ἐνήργησε ὡς πρὸς τὴν καθαίρεση τοῦ Νίκωνος. Τὸ λυπηρὸ εἶναι πὼς ὑπὸ διαφορετικὲς συνθῆκες δὲν θὰ ἔφθαναν τὰ πράγματα ἕως ἐκεῖ, ἀλλὰ θὰ εἶχαν λυθεῖ νωρίτερα.
Ὁ Νίκων λοιπὸν δὲν καθαιρέθηκε γιὰ τὶς ἀπόψεις του, ὅπως ἰσχυρίστηκαν οἱ ἀρχηγοὶ τῶν Παλαιοπίστων [13], ἀλλὰ γιὰ τὴν συμπεριφορά του.
Αὐτὸ ἀναφέρει ξεκάθαρα καὶ τὸ συγχωρητικὸ γράμμα τοῦ Δοσιθέου Ἱεροσολύμων (ἐξ ὀνόματος ὅλων των Πατριαρχῶν τῆς Ἀνατολῆς [14]) μὲ τὸ ὁποῖο ἤρθη ἡ καθαίρεση τοῦ Νίκωνος (1682): «Οὐ μέντοι δι’ ἐγκλήματα ψυχικὰ καὶ ὅλως ἀνατρεπτικά της πνευματικῆς κατεκρίθη χάριτος (εὐσεβὴς γὰρ διετέλει περὶ τὰ Θεία, φύλαξ τε τῶν ἁγίων Κανόνων καὶ ζηλωτὴς ἔδει τῶν πατρικῶν παραδόσεων [15]), ἀλλ’ ἐν ἀνθρωπίνη τινὶ μικροψυχία ἥττων ὀργῆς γεγονώς καὶ ἀποδρᾶς τοῦ ἰδίου ποιμνίου, τὴν Πατριαρχικὴν τε παρωσάμενος ἀξίαν ἀπόστοργος ἐγένετο μισῶν τε καὶ μισούμενος [16]».
Ἔτσι, ἡ Σύνοδος τοῦ 1666-7, παρόλη τὴν καταδίκη τοῦ Νίκωνος, ἐνέκρινε τὶς ἀπόψεις καὶ τὶς μεταρρυθμίσεις του[17]. Γι’ αὐτὸ καὶ περὶ τοῦ κύρους τῆς Πανορθόδοξης αὐτῆς Συνόδου ὁ Δοσίθεος (μὲ τὸ συγχωρητικὸ γράμμα ποὺ ἀναφέραμε), ὑπέδειξε ὅτι «πᾶσαι αἱ λοιπαὶ αὐτῆς ἀποφάσεις πλὴν τῆς καταδίκης τοῦ Νίκωνος παραμένουσιν ἔγκυροι».
Συγκεκριμένα, μετὰ τὴν ἀνακοίνωση τῆς ἄρσης τῆς καθαιρέσεως τοῦ Νίκωνος, γράφει ἐπὶ λέξει: «Πρὸς τούτοις ἀποφαινόμεθα ὅτι τὰ λοιπὰ πάντα τα ὑπ’ ἐκείνης τῆς ἱερᾶς Συνόδου διαπραχθέντα μείνωσιν ἀμετακίνητα καὶ ἀμετάτρεπτα, ὡς καλῶς καὶ νομίμως γεγονότα· ἡ γὰρ Σύνοδος ἀδιάβλητος ἐστίν, ἡ δὲ συγχώρησις τοῦ κυρ Νίκωνος διὰ φιλανθρωπίας ἐκκλησιαστικῆς τῆ ἐξουσίᾳ Τοῦ Παναγίου Πνεύματος καὶ οὐ δὶ’ ἀναιρέσεως τῆς Συνόδου» [18].
Πηγή: https://oodegr.com/oode/biblia/synodos_Mosxas/perieh.htm
Σημειώσεις:
[1] Алексей Михайлович Рома́нов (1629-1676).
[2] Τὰ ἐν τοῖς κώδιξι τοῦ Πατριαρχικοῦ Ἀρχειοφυλακείου σωζόμενα ἐπίσημα ἐκκλησιαστικὰ ἔγγραφα, τόμ. Γ΄, Καλλινίκου Δελικάνη, Κωνσταντινούπολη, 1905, σελ. 180-182.
[3] Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία, τόμ. Γ΄, Φιλαρέτου Βαφείδου, Κωνσταντινούπολη, 1912, σελ. 181.
[4] Ἄλλωστε μὲ τὴν δική τους ἔγκριση, καὶ ὡς πληρεξούσιοί τους, οἱ ἄλλοι δύο Πατριάρχες εἶχαν πάει στὴ Μόσχα (βλέπε Δελικάνη (σελ. 198), «Περὶ τοῦ σχίσματος τῶν Ρασκολνίκων», Γερμανοῦ Ἀφθονίδου, Κωνσταντινούπολη, 1876 (σελ. 12), «Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία τῆς Ρωσίας», Βλασίου Φειδᾶ, ἔκδ. ε΄, Ἀθήνα, 2005, (σελ. 340-341) καὶ «Οἱ Πατριάρχαι Ἱεροσολύμων ὡς πνευματικοὶ χειραγωγοὶ τῆς Ρωσίας κατὰ τὸν ΙΖ΄ αἰώνα», Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Ἱεροσόλυμα, 1907 (σελ. 151)).
[5] Περὶ τοῦ περιστατικοῦ βλέπε Βαλλιάνου (σελ. 240) καὶ Δελικάνη (σελ. 123).
[6] თეიმურაზ I (1589–1663).
[7] Οἱ Βογιάροι ἦταν ἀνώτερη φεουδαρχικὴ τάξη τῆς ρωσικῆς κοινωνίας ἀπὸ τὸν Ι΄ μέχρι τὸν ΙΗ΄ αἰώνα.
[8] Παπαδοπούλου, σελ. 88.
[9] Ἡ ἐγκατάλειψη τοῦ ἐπισκοπικοῦ θρόνου προσκρούει στοὺς ἑξῆς ἱεροὺς Κανόνες: ΝΗ΄ Ἀποστολικό, ΙΖ΄ Ἀντιοχείας, ΙΒ΄ Σαρδικῆς, ΟΘ΄ Καρθαγένης καὶ ΙΣΤ΄ Πρωτοδευτέρας.
[10] Γιὰ τὴν ἀδικημένη αὐτὴ προσωπικότητα βλέπε παρακάτω.
[11] Παπαδοπούλου, σελ. 96.
[12] Δελικάνη (σελ. 121-126), Παπαδοπούλου (σελ. 150-158) και Βαλλιάνου (σελ. 251-255).
[13] Βαλλιάνου, σελ. 246.
[14] Παπαδοπούλου, σελ. 178.
[15] Καὶ ὁ Βαλλιάνος συμφωνεῖ (σελ. 256): «Εἰ καὶ κατεδικάσθησαν αἱ ἰδιότροποι πράξεις τοῦ πρώην Πατριάρχου, ἡ πίστις ὅμως τοῦ Νίκωνος ἀνεγνωρίσθη καθαρά».
[16] Δελικάνη, σελ. 198.
[17] Οὐσιαστικά, ὅπως θὰ δοῦμε παρακάτω, δὲν πρόκειται περὶ μεταρρυθμίσεων, ἀλλὰ περὶ ἀπαλείψεως κακοδόξων ρωσικῶν παραδόσεων, μέσω τῆς ἐπαναφορᾶς στὴν Ἑλληνορθόδοξη Παράδοση.
[18] Δελικάνη, σελ. 200.
2 B. Περί τοῦ Παϊσίου Λιγαρίδου
Ὁ Παΐσιος Λιγαρίδης[1] (κατὰ κόσμον Παντολέων[2]) γεννήθηκε στὴν Χίο τὸ 1609 περίπου, ἀπὸ γονεῖς ὀρθοδόξους. Δεκατεσσάρων ἐτῶν ἐστάλη στὴν Ρώμη καὶ συγκεκριμένα στὸ ἑλληνικὸ κολέγιο τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου - τὴν γνωστὴ οὐνιτικὴ Σχολὴ - στὸ ὁποῖο ἀρίστευσε καὶ ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἔλαβε τὸ δίπλωμά του τὸ 1636. Στὴ Ρώμη ἔγινε παπικὸς καὶ τὸ 1639 χειροτονήθηκε διάκονος καὶ ἱερέας ἀπὸ τοὺς Λατίνους. Συνέγραψε καὶ ἐξέδωσε κακόδοξα παπικὰ ἔργα, ὅπως τὸ «Περὶ καθαρτηρίου πυρὸς» τοῦ Πέτρου Ἀρκουδίου καὶ τὸ «Ἑρμηνεία τῆς θείας λειτουργίας».
Τὸ 1641 τοῦ ἀνατέθηκε ἡ ἀποστολὴ νὰ πάει στὴν πατρίδα του γιὰ νὰ τοὺς μεταστρέψει στὸν παπισμό. Ὁ Λιγαρίδης μετὰ ἀπὸ σύντομο πέρασμα στὴ Χίο, πῆγε στὴν Κωνσταντινούπολη ὅπου ἔδρασε γιὰ λίγα χρόνια (1643-1647) ὡς ἱεροκῆρυξ τοῦ Πατριαρχείου, ἀμειβόμενος συγχρόνως καὶ ὑπὸ τῆς παπικῆς αὐλῆς.
Τὸ 1647, μὲ συστατικὰ γράμματα τοῦ Κωνσταντινουπόλεως Ἰωαννικίου, πηγαίνει στὴν Ρουμανία ὡς ὀρθόδοξος ἱεροκήρυκας καὶ διδάσκαλος. Ἐκεῖ γνωρίζει τὸν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Παΐσιο, τὸν ὁποῖο ἀκολουθεῖ στὰ Ἱεροσόλυμα καὶ κείρεται ὑπ’ αὐτοῦ μοναχὸς λαμβάνοντας τὸ ὄνομά του. Στὶς 14 Σεπτεμβρίου 1652 χειροτονεῖται Ἀρχιεπίσκοπος Γάζης. Στὴν χειροτονία του ἀνέγνωσε ὀρθόδοξη ὁμολογία καὶ καταπάτησε τρὶς μιὰ εἰκόνα τῆς Ρώμης, προκαλώντας τὴν ταραχὴ τῶν παπικῶν τῆς πόλης. Συνέγραψε «Ἱστορικόν τῶν ἐν Ἱεροσολύμοις πατριαρχευσάντων»[3], τοῦ ὁποίου τὸ περιεχόμενο γινόμενο γνωστὸ ἀργότερα καταδικάσθηκε - ἑτεροχρονισμένα - καὶ αὐτὸ καὶ ὁ συγγραφέας του [4].
Τὸ 1654 ἐπέστρεψε στὴν Ρουμανία καὶ ἐνεπλάκη σὲ πολιτικὰ καὶ ἐκκλησιαστικὰ ζητήματα, συγγράφοντας, παράλληλα, ἔργα κατὰ τῶν προτεσταντῶν. Δὲν ξέρουμε πότε ἀκριβῶς ἐπέστρεψε στὴν Ὀρθοδοξία, γεγονὸς βέβαιο, ὅπως θὰ φανεῖ, ἀλλὰ οἱ ἐχθροὶ ποὺ δημιούργησε, βασιζόμενοι στὸ παρελθόν του, πάντοτε τὸν κατηγοροῦσαν ὡς λατινόφρονα[5].
Τὸ 1662, ὅπως εἴδαμε, κλήθηκε στὴ Ρωσία, ὡς ὁ πλέον φημισμένος σοφὸς Ἱεράρχης τῆς ἐποχῆς του, γιὰ νὰ συνεισφέρει στὴν λύση τῆς κρίσεως ποὺ εἶχε περιέλθει ἡ τοπικὴ Ἐκκλησία, καὶ ἔμεινε ἐκεῖ δέκα ἔτη. Τὸ 1670 ἀναιρέθηκε ἡ καταδίκη του ἀπὸ τὸν Δοσίθεο Ἱεροσολύμων, ὁ ὁποῖος ὅμως, τὸ ἑπόμενο κιόλας ἔτος, μετὰ ἀπὸ καταγγελία τῶν ἐν Μόσχα ἐχθρῶν τοῦ Λιγαρίδη, προέβη στὴν δεύτερη καθαίρεσή του καὶ ἔτσι ὁ Παΐσιος κατεδικάσθη ὡς «λατινόφρων» [6] .
Τὸ 1672 πῆγε στὸ Κίεβο, ὅπου κοιμήθηκε στὶς 24 Αὐγούστου τοῦ 1678 καὶ τάφηκε στὸ Μοναστήρι τῆς Ἀδελφότητας τῶν Θεοφανείων[7], στὸ ὁποῖο παραδόθηκαν καὶ τὰ ὑπάρχοντά του. Αὐτὸς ποὺ ἀποκατέστησε τὴ μνήμη του, ὑπῆρξε ὁ ἀνιψιὸς του Δοσιθέου, ἐπίσης Πατριάρχης Ἱεροσολύμων, Χρύσανθος Νοταρᾶς, ὁ ἐκδότης τῆς Δωδεκαβίβλου. Σὲ αὐτὴν (σελ. 1181) γράφει τὰ παρακάτω διαφωτιστικά:
Τὴν κρίση αὐτὴ τοῦ Χρυσάνθου Ἱεροσολύμων δέχτηκαν ὅλοι σχεδὸν οἱ νεότεροι Ἕλληνες, ὅπως ὁ Προκοπίου, ὁ Μελέτιος Ἀθηνῶν, ὁ Ζαβίρας, ὁ Σαθᾶς, ὁ Βρετός, ὁ Δημητρακόπουλος κ. ἂ.
Ἀντιθέτως μερικοὶ Λατίνοι ὑποστήριξαν ὅτι πέθανε λατινόφρων. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ μαρτυρίες Λατίνων ὅτι ὄντως «ὁ Λιγαρίδης ἦτο λατίνος σπουδάσας εἰς Ρώμην ἀλλ’ εἰς τὴν Ἀνατολὴν μεταβὰς ἀπεστάτησεν ἀπὸ τοῦ λατινισμοῦ» [8].
Καὶ ὁ συγγραφέας τῆς παρούσης ἐργασίας συμφωνεῖ μὲ τὸν Χρύσανθο Ἱεροσολύμων (ὅτι ἀποκήρυξε τὸν παπισμὸ καὶ ἐπανῆλθε στὴν Ὀρθοδοξία) καὶ γιὰ τοὺς ἑξῆς τρεῖς λόγους ἐπιπλέον:
α. οἱ παπικοὶ συγγραφεῖς ὅταν ἀναφέρονται σὲ αὐτὸν γράφουν συνήθως μὲ μένος, χρησιμοποιώντας ἐμπαθεῖς χαρακτηρισμοὺς ἐναντίον του [9]
β. κόμισε ἐπιστολὲς τοῦ Μεγάλου Φωτίου (μερικὲς ἀνέκδοτες, ποὺ ἀνακάλυψε τὸ 1663 στὴ Μόσχα) στὸν πρεσβευτὴ τοῦ Βελγίου στὴ Μόσχα Heinsius[10], οἱ ὁποῖες ἐκδόθηκαν κάνοντας γνωστό το ὄνομα τοῦ Παΐσιου στὴν Δύση [11]. Ἂν ἦταν ἀκόμη λατινόφρων δὲν ὑπῆρχε περίπτωση νὰ προβάλλει τὸ ἔργο τοῦ Μεγάλου Φωτίου, τὸν ὁποῖο, ὡς γνωστόν, οἱ παπικοὶ τὸν ἔχουν «ὅπως ὁ διάβολος τὸ λιβάνι», κατὰ τὴν λαϊκὴ ἔκφραση καὶ
γ. τὸ 1662 τοῦ ἐμφανίστηκε σὲ ὅραμα ὁ, πρὸ ὀκτὼ ἐτῶν κοιμηθεῖς, Ἅγιος Ἀθανάσιος Πατελάρος[12] καὶ τὸν πρόσταξε νὰ ἀνοίξει τὸν τάφο του. «Ὁ Παΐσιος Λιγαρίδης ἐπισκεπτόταν τυχαία τὴν μονὴ τῆς Μεταμορφώσεως. Πληροφόρησε ἀμέσως τὸν τότε ἡγούμενο Βίκτωρα γιὰ τὸ παράξενο ὅραμά του καὶ τὴν ἐμφάνιση τοῦ Ἀθανασίου. Τότε ὅλη ἡ ἀδελφότητα τῆς Μονῆς ὕστερα ἀπὸ πολύωρες παρακλήσεις καὶ ἀγρυπνία, μὲ τὴν εὐλογία τοῦ τότε μητροπολίτη Κιέβου Ἰωσήφ, ἀνοίξανε τὸν τάφο τοῦ Ἀθανάσιου, γιὰ νὰ βρεθοῦν μπροστά σε μιὰ μεγάλη ἔκπληξη. Ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος βρέθηκε καθιστὸς πάνω στὸ θρόνο του, ὅπως τάφηκε, μὲ τὸ σῶμα τοῦ ἄφθορο καὶ σὲ στάση δεήσεως καὶ προσευχῆς»[13]. Θὰ ἐμφανιζόταν σὲ λατινόφρονα ὁ Ἅγιος, ὁ ὁποῖος μάλιστα ὑπῆρξε σφόδρα ἀντιπαπικός; Ἂν τὸ ἔκανε, μόνο γιὰ ἕναν λόγο θὰ μποροῦσε νὰ συμβεῖ αὐτό: γιὰ νὰ τὸν μεταστρέψει.
Ἑπομένως, κατὰ τὴν ταπεινή μας γνώμη, ὁ Παΐσιος ἐπέστρεψε στὴν θρησκεία τῶν Πατέρων καὶ κοιμήθηκε ὀρθόδοξος καὶ ἐν μετανοία, ὅπως μαρτυρεῖ καὶ ὁ Χρύσανθος Ἱεροσολύμων.
Το ἀδιάφθορο λείψανο τοῦ Ἁγίου Ἁθανασίου τοῦ Πατελάρου στό Χάρκοβο τῆς Οὐκρανίας, ὃπου βρίσκεται σήμερα
Πιστεύω μάλιστα πώς ἡ καλύτερη πράξη ἀποκαταστάσεως τῆς μνήμης τοῦ Παϊσίου Λιγαρίδου, καὶ τὸ καλύτερο μνημόσυνο συνάμα, θὰ ἦταν ἡ ἔκδοση τῶν ὀρθοδόξων συγγραμμάτων, ποὺ ἀναφέρει ὁ Χρύσανθος, δηλαδὴ τῶν α) Κατὰ τῆς ἀρχῆς τοῦ Πάπα καὶ β) Περὶ Τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅτι ἐκ μόνου Τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται [14].
Κλείνοντας, νὰ ἀναφέρουμε ἐπὶ τοῦ θέματος, ὅτι ἡ παρουσία του στὴν ἐν Μόσχα Πανορθόδοξη Σύνοδο, ἀκόμη καὶ ἂν ὑποτίθεται ὅτι δὲν εἶχε ἀποπτύσει ἀκόμη τὰ λατινικά του φρονήματα, καθόλου δὲν μειώνει τὸ κύρος τῆς Συνόδου αὐτῆς, ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ παρέστη σὲ αὐτὴν ὡς ὀρθόδοξος ἐπίσκοπος, ἄνευ διαμαρτυρίας περὶ τοῦ ἀντιθέτου, κανενὸς τῶν ὑπολοίπων ὀρθοδόξων ἐπισκόπων, καὶ μάλιστα τῶν Πατριαρχῶν Ἀλεξανδρείας καὶ Ἀντιοχείας.
Σημειώσεις:
[1]Περὶ τοῦ βίου του γενικῶς βλέπε «Θρησκευτικὴ καὶ Ἠθικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια» (τόμ. 9, σέλ. 1060-1061) καὶ Παπαδοπούλου (σελ. 88 κ. ἐξ.).
[2] Ταυτόσημο ὄνομα μὲ τὸ Παντελεήμων.
[3] Τὸ ὁποῖο ἀπετέλεσε σημαντικὸ βοήθημα καὶ πρώτη ὕλη γιὰ τὸ σχεδὸν ὁμότιτλο ἔργο τοῦ Δοσιθέου Ἱεροσολύμων, κατὰ τὴν ὁμολογία τοῦ ἰδίου (Ἱστορία περὶ τῶν ἐν Ἱεροσολύμοις πατριαρχευσάντων (Δωδεκάβιβλος), Δοσιθέου Ἱεροσολύμων, Βουκουρέστι, 1715, σελ. 1180), καὶ ὁ ὁποῖος τὸ ἀποκάθηρε ἀπὸ μερικὲς ὑπὲρ τῶν Λατίνων θέσεις του.
[4] Κατὰ τὴ μαρτυρία τοῦ Δοσιθέου, ἀπὸ τοὺς Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως Μεθόδιο καὶ Ἱεροσολύμων Νεκτάριο τὸ 1668. Ὁ Λιγαρίδης ὅμως τότε εἶχε ἤδη ἀποκηρύξει τὸν παπισμὸ καὶ ἐργαζόταν ἀπὸ ἐτῶν ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας.
[5] Βλέπε προηγούμενη ὑποσημείωση.
[6] Σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ καὶ ἡ παρατήρηση πὼς ἴσως στὴν καθαίρεση αὐτὴ νὰ ἔπαιξε ρόλο τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Δοσίθεος μὲ τὸν Παΐσιο εἶχαν προσωπικὴ ἔχθρα. Ὁ Παΐσιος εἶχε στείλει ἕνα γράμμα στὸν Ἰωάννη Καρυοφύλλη (λόγιος καὶ ὀφφικιάλιος τοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως), ὅταν ἔμαθε τὴν ἐκλογὴ γιὰ τὴν θέση τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων τοῦ 28ετούς τότε Δοσιθέου Νοταρᾶ, σχολιάζοντας τὸ γεγονὸς αὐτὸ μὲ τὴν ἑξῆς φράση «διὰ τὸ μὴ εἶναι ἄνδρα ἐν Ἱεροσολύμοις ἐβασίλευσε Δεββώρα». Ἡ φράση αὐτὴ ἐξόργισε τὸν Δοσίθεο καὶ ὅταν ἀναγκάστηκε τὸ 1679, ὅπως εἴδαμε, τὴ παρακλήσει τοῦ Τσάρου Ἀλεξίου, νὰ ἄρει τὴν πρώτη καθαίρεση τοῦ Παϊσίου, τοῦ ἔστειλε γράμμα στὸ ὁποῖο ἔγραφε: «Ἂν δὲν μεσολαβοῦσε ὁ ἅγιος τσάρος θὰ ἔβλεπε, Λιγαρίδη, ἡ ἁγιοσύνη σου τί θὰ πεῖ Δεββώρα» (Ὁ Ἀρσένιος ὁ Γραικὸς καὶ ἡ Μόσχα, Χρίστου Λασκαρίδου, Ἰωάννινα, 1988, σελ. 246).
[7]http://uk.wikipedia.org/wiki/??????????????_?????_(?????-?????????_????????)
[8] Παπαδοπούλου, σελ. 174.
[9] Bibliographie hellenique, Emile Legrand, tome 4, Paris, 1896, σελ. 8-61 .
[10] Nikolaas Heinsius the Elder (1620 – 1681).
[11] Παπαδοπούλου (σελ. 174-175) καὶ «Bulletin de la classe historico-philologique de l'Academie imperiale des sciences de St.-Petersbourg», St. Petersburg, 1848, σελ. 374.
[12] Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (+5-4-1654).
[13]http://www.diakonima.gr/2010/05/02/%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%BF- %CF%80%CE%B1%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CF%81%CE%BF%CF%82-%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BC%CE%B5-2/
[14] «Νεοελληνικὴ Φιλολογία: Βιογραφίαι τῶν ἐν τοῖς γράμμασι διαλαμψάντων Ἑλλήνων», Κωνσταντίνου Σάθα, Ἀθήνα, 1868, σέλ. 316 καὶ «Ὀρθόδοξος Ἑλλάς, ἤτοι περὶ Ἑλλήνων τῶν γραψάντων κατὰ Λατίνων καὶ περὶ τῶν συγγραμμάτων αὐτῶν», Ἀνδρονίκου Κ. Δημητρακοπούλου, Λειψία, 1872, σελ. 162.
2 Γ. Ποιοί ἀμφισβήτησαν τό κύρος τῆς Πανορθοδόξου Συνόδου τῆς Μόσχας (1666-7) καί δέν ἀποδέχθηκαν τίς ἀποφάσεις της.
Οἱ ποτισμένοι μὲ τὴν θεωρία τῆς Τρίτης Ρώμης [1] καὶ μετέπειτα οἱ Σλαβόφιλοι [2] ἔβλεπαν πάντοτε ἀρνητικὰ τὴν Σύνοδο αὐτὴ στὴν ὁποία καταδικάστηκαν οἱ ρωσικὲς ἀντιλήψεις (μὲ προέδρους μάλιστα Ἕλληνες Πατριάρχες) καὶ ἐπιβραβεύτηκε τὸ μεταρρυθμιστικὸ ἔργο τοῦ Νίκωνος, ὁ ὁποῖος θεωροῦσε ὅτι «ἡ ἀληθὴς ὀρθοδοξία ἐν ὅλη αὐτῆς τὴ ἀναλλοιώτω καθαρότητι διεσώθη μόνον παρὰ τοῖς ἔλλησιν, οὐχὶ δὲ παρὰ τοῖς ρώσοις, τοῖς ἐπιτρέψασι παραφθορᾶς καὶ νεωτερισμοὺς ἐν τῇ ἐκκλησιαστικὴ τάξει καὶ ταῖς τελεταῖς, αἵτινες ἔχουσιν ἀνάγκην ἐπανορθώσεως κατὰ τὰ ἑλληνικὰ πρότυπα» [3] .
Οἱ πρῶτοι οἱ ὁποῖοι ἀμφισβήτησαν ἀνοιχτά το κύρος τῆς Συνόδου αὐτῆς ἦταν, οἱ λεγόμενοι Παλαιόπιστοι, γνωστοὶ ὡς Ρασκόλνικοι (ἀπὸ τὴ λέξη ρασκόλ, ποὺ σημαίνει σχίσμα). Ἤδη ἀπὸ τὸ 1653 εἶχαν ἀντιδράσει μὲ σφοδρότητα ἀπέναντι στὶς μεταρρυθμίσεις τοῦ Νίκωνος [4] , ὁ ὁποῖος ἤθελε νὰ ἐπαναφέρει τὴν ἀρχαία τάξη στὴν Ρωσικὴ Ἐκκλησία στὴν ὁποία εἶχαν παρεισφρήσει πλάνες καὶ κακοδοξίες [5] . Μεγάλη μερίδα τῶν Ρώσων ποτισμένη μὲ τὴν ἰδεολογία τῆς «Τρίτης Ρώμης», θεωροῦσαν ὡς ἀλάνθαστες τὶς ρωσικὲς παραδόσεις καὶ ἅγια τα ρωσικὰ βιβλία [6] . Ὅταν λοιπὸν ὁ Νίκων ἄρχισε τὶς διορθώσεις μὲ βάση τὰ ἑλληνικὰ πρότυπα (μὲ τὰ ὁποῖα μάλιστα συμφωνοῦσαν τὰ ἀρχαῖα σλαβονικά, καὶ ἔτσι ἀποδεικνυόταν ἡ ἀλλοίωση τῆς ρωσικῆς παράδοσης), ἡ μερίδα αὐτὴ ἐπιτέθηκε στὸν πατριάρχη, τὸν ὁποῖο χαρακτήρισε «ἀντίχριστον, υἱὸν τῆς γεένης, φίλον τοῦ Σατανᾶ καὶ τὸν χείριστόν τῶν ἀπ’ αἰώνων αἱρετικῶν» [7] .
Ἡ Πανορθόδοξος Σύνοδος, ὅπως εἴδαμε, ἐνέκρινε τὸ ἔργο τοῦ Νίκωνος καὶ ἐπικύρωσε τὶς προηγούμενες καταδίκες τῶν ἀνυποτάκτων, ἀποκόβοντας ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τοὺς ἀμετανοήτους.
Οἱ Παλαιόπιστοι δὲν ἀποδέχτηκαν τὶς ἀποφάσεις της καὶ συνέχισαν τὴν πορεία τους, ἐκτὸς Ἐκκλησίας πλέον, στὴν πορεία δὲ διασπάστηκαν σὲ δεκάδες μικρότερες ὁμάδες. Μέχρι καὶ τὸν Κ΄ αἰώνα ἦταν οἱ μόνοι ποὺ δὲν ἀποδέχονταν τὸ κύρος καὶ τὶς ἀποφάσεις τῆς Πανορθοδόξου αὐτῆς Συνόδου τῆς Μόσχας.
Στὸν Κ΄ αἰώνα προστέθηκαν σὲ αὐτοὺς οἱ Σεργιανιστὲς[8] καὶ μερίδα Ἑλλήνων Παλαιοημερολογιτῶν[9], κυρίως ἐκ τῶν λεγομένων ματθαιϊκῶν.
Ἡ μὲν Σύνοδος τῶν Σεργιανιστῶν μὲ συνοδικὴ πράξη τῆς 10ης-23ης Ἀπριλίου 1929 ἀναγνώριζε πὼς «ἡ παλιὰ ἐθιμοτυπία[10] ὁδηγοῦσε στὴ «σωτηρία» καὶ ὅτι τὶς καταδικαστικὲς ἀποφάσεις τῶν συνόδων τοῦ 1656 καὶ 1667 τὶς ἀκύρωνε σὰν νὰ μὴν ὑπῆρξαν ποτὲ» [11]. Τὸ ἴδιο μάλιστα ἐπανέλαβε καὶ τὸ 1971.
Οἱ δὲ ἐκ τῶν Ἑλλήνων Παλαιοημερολογιτῶν ἀμφισβητίες, οἱ ὁποῖοι μπλέχτηκαν δυστυχῶς σὲ ἔριδες καὶ σχίσματα [12], προσπάθησαν κυρίως μὲ κείμενα νὰ πλήξουν τὸ κύρος τῆς Πανορθοδόξου αὐτῆς Συνόδου. Ἕνας ἐξ αὐτῶν (ὄχι ματθαιϊκός), πιεζόμενος ἀπὸ τῆς ἀληθείας μὴ μπορώντας νὰ ἀμφισβητήσει τὸ κύρος τῆς Συνόδου, ἀμφισβήτησε μόνο ἐκείνους τοὺς Κανόνες Αὐτῆς ποὺ δὲν τοὺς ἐνέκρινε ὀνομάζοντάς τους, ἄνευ οὐδεμίας ἐπιστημονικῆς ἀποδείξεως, «κατασκεύασμα τῶν Ἑβραίων» [13] …
Σημειώσεις:
[1] Ὡς «Τρίτη Ρώμη» (μετὰ τὴν «Νέα Ρώμη», δηλαδὴ τὴν Κωνσταντινούπολη) ἀνακήρυξε ὁ τσάρος Ἰβάν ὁ Τρομερὸς τὴ Μόσχα, μὲ ὅτι αὐτὸ συνεπάγεται γιὰ τὰ δῆθεν δικαιώματα αὐτῆς ἐπὶ τῆς Ὀρθοδοξίας.
[2] Οἱ Σλαβόφιλοι πίστευαν στὴ μοναδικότητα τοῦ ρωσικοῦ πνεύματος, ποὺ τὸ προσδιόρισαν μὲ ὅρους τῆς σλαβικῆς ἐθνότητας καὶ τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανισμοῦ (βλέπε «Σταθμοὶ τῆς ρωσικῆς θεολογίας», μέρος Α΄, Γεωργίου Φλωρόφσκυ, Θεσσαλονίκη, 1986, σελ. 462).
[3] Παπαδοπούλου (σελ. 80). Ὁ δὲ Νίκων δήλωνε «εἰ καὶ ρῶσος τὴν καταγωγήν, εἰμὶ ἕλλην τὴν πίστιν καὶ τὰς πεποιθήσεις» (αὐτόθι).
[4] Πρόδρομος τοῦ ἔργου τοῦ Νίκωνος ὑπῆρξε ὁ μεγάλος ἅγιος Μάξιμος ὁ Γραικὸς (ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς 21 Ἰανουαρίου).
[5] Τὶς ἀναφέρουμε στὸ ἑπόμενο κεφάλαιο.
[6] Κατὰ τὸν Ἀφθονίδη (σελ. 4) πολλοὶ Ρῶσοι πίστευαν ὅτι τὰ ρωσικὰ βιβλία «εἰσὶν ἱερὰ – καὶ προϊόν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος - μέχρι καὶ αὐτῆς τῆς ὕλης καὶ τῶν γραμμάτων»!
[7] Ἀφθονίδου, σελ. 10
[8] Σεργιανιστικὴ ὀνομάστηκε ἡ ἐπισήμως ἀναγνωρισμένη ὑπὸ τοῦ κομμουνιστικοῦ κράτους τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως (1922-1991) – καὶ ὑποτελὴς σὲ αὐτὸ - Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, τῆς ὁποίας πρῶτος Πατριάρχης ὑπῆρξε ὁ Σέργιος Στραγκορόντσκυ.
[9] Παλαιοημερολογίτες ὀνομάστηκαν ἀπὸ τὴν ἐπίσημη κρατοῦσα Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ὅσοι δὲν ὑπάκουσαν στὴν ἀντικανονικὴ καὶ παράνομη μεταβολὴ τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἡμερολογίου τὸ 1924.
[10] Περιλαμβάνει τὶς λειτουργικὲς πλάνες ποὺ θὰ ἀναφέρουμε στὸ ἑπόμενο κεφάλαιο, ὅπως εἴπαμε.
[11] Λασκαρίδου, σελ. 257.
[12] Στὸν χῶρο τῶν ματθαιϊκῶν τὸ 1995 ὑπῆρξε διάσταση, ἀφοῦ οἱ ἀμφισβητίες ἀποσχίστηκαν ἀπὸ τὴν Σύνοδό τους καὶ σήμερα εἶναι χωρισμένοι σὲ δύο παρατάξεις.
[13] Οἱ ἀμετανόητοι ρασοφόροι, Καλλίστου Πολατίδου, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 42.
2 Δ. Ἡ σχέση τῆς Πανορθοδόξου Συνόδου τῆς Μόσχας (1666-7) μὲ προγενέστερες ἀπὸ αὐτὴν συνόδους
Οἱ ἀμφισβητίες γράψανε, ὅπως εἴδαμε στὴν ἀρχή, ὅτι ἡ Πανορθόδοξος Σύνοδος τῆς Μόσχας «ἀντιτίθεται κατὰ τῶν ἀποφάσεων προηγουμένων Ὀρθοδόξων Συνόδων, ὅπως τῆς Συνόδου τοῦ 1553-1554, συγκληθείσης ὑπὸ τοῦ Μητροπολίτου Μακαρίου, ὁ ὁποῖος θεωρεῖται Ἅγιος ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρωσσίας [1]».
Καταρχάς, πρέπει νὰ ποῦμε πὼς δὲν ὑπάρχει «Σύνοδος τοῦ 1553-1554». Ἡ Σύνοδος μὲ τὴν ὁποία ἦλθε σὲ ἀντίθεση ἡ Πανορθόδοξος Σύνοδος τῆς Μόσχας (1666-7), ἀναίρεσε τὶς ἀποφάσεις της καὶ ἦρε τὰ ὑπ’ αὐτῆς ἐπιβληθέντα ἐπιτίμια ἦταν ἡ Σύνοδος τῆς Μόσχας τοῦ 1551, ἡ λεγόμενη «Σύνοδος τῶν Ἑκατὸ Κεφαλαίων» [2], ποὺ συγκάλεσε ὁ τσάρος Ἰβάν ὁ Τρομερὸς καὶ προήδρευσε ὁ Μακάριος Μόσχας.
Ἡ Σύνοδος αὐτὴ ἀνάμεσα στὰ ὀρθὰ ποὺ ἀποφάσισε (ἐπηρεασμένη ἀπὸ τὶς φωτισμένες διδασκαλίες τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ) «ἐδογμάτισε καὶ πλείστας ἐσφαλμένας καινοφανεῖς διδασκαλίας» [3] . Οἱ κυριότερες ἀπὸ αὐτὲς ἦταν: 1. Νὰ τελεῖται τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ μὲ δύο δάκτυλα (δείκτης καὶ μέσος), 2. Τὸ ὄνομα Ἰησοῦς νὰ λέγεται Ἰσούς, 3. Τὸ «Ἀλληλούια» νὰ λέγεται δύο φορὲς καὶ ὄχι τρεῖς, 4. Νὰ προστεθεῖ μετὰ τὴ λέξη «τὸ κύριον» ἡ λέξη «τὸ ἀληθινόν», γιὰ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, 5. Ἡ λιτανεία νὰ τελεῖται ἀπὸ τὰ ἀριστερὰ πρὸς τὰ δεξιὰ (νὰ συμβαδίζει μὲ τὸν ἥλιο, κατὰ τοὺς Παλαιοπίστους), 6. Ἡ προσκομιδὴ νὰ γίνεται μὲ ἑπτὰ πρόσφορα[4].
Ἡ Σύνοδος τοῦ 1551 μάλιστα ἔθεσε καὶ ἀναθέματα σὲ ὅσους δὲν ἀποδεχτοῦν τὶς διδασκαλίες αὐτές! Ὁ Μελέτιος Ἀθηνῶν στὸ περίφημο ἔργο του «Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία» γράφει χαρακτηριστικὰ ὅτι ἐπὶ ἀρχιερωσύνης τοῦ ἐναρέτου Μακαρίου Μόσχας ἔγινε σύνοδος, ἡ ὁποία «ἐδογμάτισε πῶς νὰ γίνηται ὁ Σταυρὸς εἰς τοὺς Χριστιανοὺς μόνον μὲ τὰ δύο δάκτυλα, καὶ τὸ ἀλληλούια νὰ λέγεται δὶς καὶ οὐχὶ τρίς, καὶ ἄλλα τινά, οὐχὶ μόνον ἀφρόνως, ἀλλὰ καὶ ἀμαθῶς, διὰ ταῦτα κατεδικάσθη ὑπὸ τῆς ἐν Μοσχοβία συναθροισθείσης συνόδου ἐπὶ Ἀλεξίου τοῦ Μιχαλόβιτζ, παρόντων τότε καὶ τῶν Πατριαρχῶν Ἀλεξανδρείας, καὶ Ἀντιοχείας» [5].
Αὐτὲς τὶς ἀποφάσεις λοιπὸν[6] ἀνέτρεψε ἡ Πανορθόδοξος Σύνοδος τῆς Μόσχας τοῦ 1666-7. (*) Ἰδοὺ τὸ σχετικὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸν «Ὄρο» ποὺ ἐξέδωσε ἡ Πανορθόδοξος αὐτὴ Σύνοδος περὶ τῆς Συνόδου τοῦ 1551[7]:
Ἐπίσης, σὲ σχέση μὲ τὶς ἀποφάσεις περὶ εἰκόνων τῆς Πανορθοδόξου Συνόδου τῆς Μόσχας μερικοὶ ἰσχυρίστηκαν[8] ὅτι ἡ Σύνοδος αὐτὴ ἦλθε σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν τοῦ 1554, ἡ ὁποία καταδίκασε τὸν Ἰβᾶν Βισκοβάτυ [9] σὲ τριετῆ ἀκοινωνησία ἐπειδὴ ἀρνούταν τὶς εἰκόνες αὐτές. Δὲν εἶναι ὅμως ἀκριβῶς ἔτσι τὰ πράγματα.
Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ Κανόνες μιᾶς Πανορθοδόξου Συνόδου ἔχουν μεγαλύτερο κύρος ἀπὸ τὶς ἀποφάσεις μιᾶς τοπικῆς συνόδου (ἡ ὁποία μάλιστα συνεκλήθη ἀπὸ ἐπισκόπους ποὺ εἴδαμε τί κακοδοξίες ἐνέκριναν στὴν Σύνοδο τοῦ 1551), χάριν τῆς ἀληθείας πρέπει νὰ ποῦμε πὼς ἡ ἄρνηση τῶν συγκεκριμένων εἰκόνων ἀπὸ τὸν Βισκοβάτυ πήγαζε ἀπὸ διαφορετικὸ λόγο. Ὁ λόγος ἦταν τὸ γεγονὸς ὅτι εἶχε ἀποδεχθεῖ τὴν αἵρεση τοῦ Ματθαίου Μπάσκιν [10], ὁ ὁποῖος δὲν ἀποδεχόταν τὸ δόγμα Τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀφοῦ θεωροῦσε πὼς ὁ Χριστὸς δὲν ἦταν ἰσάξιος μὲ Τὸν Θεὸ Πατέρα, ἐνῶ παράλληλα εἶχε καὶ εἰκονομαχικὲς ἀπόψεις [11]. Ἡ ἀπόρριψη λοιπὸν τῶν εἰκόνων ἦταν γιὰ τὸν Βισκοβάτυ ἀπόρροια τῶν αἱρετικῶν καὶ εἰκονομαχικῶν ἰδεῶν τοῦ Μπάσκιν καὶ δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ τοὺς λόγους ποὺ ἀπαγόρευσε ὁρισμένες εἰκονογραφήσεις ἀργότερα ἡ Πανορθόδοξος Σύνοδος τῆς Μόσχας. Ἐπίσης γιὰ τὴν τιμωρία τοῦ Βισκοβάτυ δὲν πρέπει νὰ ἁγνοηθεὶ ὡς αἰτία καὶ ἡ συμμετοχή του σὲ πολιτικὲς δολοπλοκίες [12] .
Σημειώσεις:
[1] Ἡ ἁγιοκατάταξή του ἔγινε ἀπὸ τοὺς Σεργιανιστὲς τὸ 1988. Ἐδῶ νὰ σημειωθεῖ πὼς δὲν ἀμφισβητοῦμε τὸ γεγονὸς νὰ εἶναι ἅγιος ὁ Μακάριος Μόσχας, ἁπλά το ἀναφέρουμε γιὰ τὴν ἱστορία. Ἄλλωστε μεγάλων Ἁγίων μας (ὅπως ὁ Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὁ Νεκτάριος Πενταπόλεως καὶ ὁ Ἀθανάσιος ὁ Πάριος) ἡ ἁγιοκατάταξη ἔγινε ἀπὸ τοὺς Οἰκουμενιστές. (**)
[2] Ρωσιστί ????????? ?????.
[3] Ἀφθονίδου, σέλ. 5.
[4] Αὐτόθι, σελ. 3-5.
[5] Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία, Μελετίου Μήτρου, τόμος Γ΄, Βιέννη, 1784, σελ. 399.
[6] Κατὰ τὸν Φλωρόφσκυ (σελ. 415), ἡ Σύνοδος τοῦ 1551 ἔθεσε τὶς βάσεις γιὰ τὸ σχίσμα τῶν Παλαιοπίστων ἕναν αἰώνα ἀργότερα.
[7] Δελικάνη, σελ. 135-136
[8] Ἀπὸ ὁμαδικὸ email ποὺ μᾶς κοινοποιήθηκε. Δὲν ἀναφέρουμε τὸ ὄνομα τοῦ ἀποστολέα, ὄχι μόνο διότι δὲν ἐξέθεσε δημοσίως τὶς ἀπόψεις του (ὅπως ὅσοι ἀμφισβητίες ἐξέδωσαν τὶς θέσεις τους σὲ βιβλία), ἀλλὰ κυρίως διότι ἐπιθυμοῦμε τὴν διόρθωση ἐσφαλμένων ἀπόψεων καὶ ὄχι τὴν πρόκληση ἀντιπαραθέσεων.
[9] ???? ?????????? ?????????? (http://fr.dbpedia.org/page/Ivan_Viskovaty).
[10] ?????? ?????? (http://en.wikipedia.org/wiki/Matvei_Bashkin).
[11] Φλωρόφσκυ, σελ. 418
[12] Φειδά, σελ. 270.
Παραπομπές μου στο 2Δ μέρος:
(*) Στὸ ἐν λόγω βίντεο πού μοῦ ἐπιτίθεται μὲ συκοφαντίες καὶ λοιδωρίες (ὅ.ἂ.) ὁ π. Εὐφρόσυνος, ἐνῶ με ἒχει καταδικάσει ἢδη σε προηγούμενη ὁμιλία του ὡς αἱρετικό (ὃ.κ.) μαζί με ἂλλους ἀποτειχισμένους (οἱ ὁποῖοι ἀναντίρρητα εἶναι αἱρετικοί), καὶ λέει ὃτι ἂν δεν μετανοήσω θα εἶμαι μεγάλος αἱρετικός!!!, ἐπειδὴ δεν δέχομαι ὡς Ὀρθόδοξη την εἰκόνα που ἐπιγράφεται “Ἡ Ἁγία Τριάς” (ἡ ὁποία εἰκονίζει τον Πατέρα ὡς γέρο, τον Υἱό ὡς νέο και Το Ἃγιο Πνεῦμα ὡς περιστέρι ἀνάμεσά τους) και δέχομαι ὡς κανονικὴ καὶ ὀρθόδοξη τὴν Πανορθόδοξο Σύνοδο τῆς Μόσχας τοῦ 1666-7 (ὅπως ἀποδείχτηκε περίτρανα στὸ παρὸν πόνημα, ὅτι πράγματι εἶναι τέτοια), ἀναφέρει τὶς πρὸ αὐτῆς συνόδους, ὅτι εἶχαν ἀποφανθεῖ ἀντίθετα ἀπὸ αὐτὴ τὴ Σύνοδο, (τὴν ὁποία χαρακτηρίζει ληστρικὴ καὶ ψευδοσύνοδο), θεωρώντας τις προφανῶς κανονικὲς καὶ ὀρθόδοξες, ἐνῶ τουλάχιστον ἡ τοῦ 1551 εἴδαμε τί κακοδοξίες ἐνέκρινε. Ποιὸς λοιπὸν θα εἶναι ὁ μεγάλος βλάσφημος καὶ αἱρετικός ἂν δεν μετανοήσει, ἃς τὸ κρίνουν οἱ ἀναγνῶστες.
Ἀφοῦ λοιπὸν δέχεται αὐτὴ τὴ σύνοδο τοῦ 1551 ὡς κανονικὴ καὶ ὀρθόδοξη, γιατί δὲν διδάσκει ὅσα ψήφισαν σ’αὐτήν, δηλ. νὰ κάνουν τὸν σταυρὸ τους οἱ χριστιανοὶ μὲ τὰ δύο δάκτυλα καὶ ὄχι μὲ τὰ τρία ὅπως κάνουμε ὅλοι οἱ ὀρθόδοξοι; Ἢ νὰ λένε τὸ ἀλληλούϊα δύο φορὲς καὶ ὄχι τρίς; Ἢ νὰ προσθέτει μετὰ τὴ λέξη «τὸ κύριον» τἡ λέξη «τὸ ἀληθινόν», γιὰ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, καὶ τὶς ἄλλες κακοδοξίες πού ψήφισε αὐτὴ ἡ ὄντως ψευδοσύνοδος; Ἃς κάνουν τὴν κρίση οἱ ἀναγνῶστες τοῦ παρόντος καὶ ὅσοι τὸν ἀκολουθοῦν, γιὰ νὰ τὸν ἐλέγξουν καὶ αὐτοὶ μὲ τὴ σειρὰ τους ὅπως ἔχουν ὑποχρέωση, μήπως μετανοήσει, πράγμα πού εὐχόμαστε. γιατί μὲ αὐτὸ ποὺ κάνει, κτυπάει τὴν Ὀρθόδοξη ἀποτείχιση καὶ τὴν ἀλήθεια, δηλ. Τὸν ἴδιο Τὸν Χριστό.
Τοῦ ἒγραψα και πάλι σε ἂρθρο με τίτλο: «Καλῶ τον "Ἱερομόναχο" Εὐφρόσυνο, να ἀνακαλέσει δημοσίως τη συκοφαντία του ἑναντίον μου. Νεκτάριος Μοναχός» https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2023/08/090-09082023.html (ἀλλά δυστυχῶς και αὐτό το ἂρθρο το λοιδώρησε), ὃτι θα ἒπρεπε ἂν δεν εἶχε δόλο, πρίν διατυπὠσει δημοσίως τις κατηγορίες και λοιδωρίες του αὐτές ἐναντίον μου, να εἶχε ἐπικοινωνήσει πρῶτα μαζί μου, και πρώτη και δεύτερη φορά, ὃπως διατάσσει ὁ Ἀπόστολος (Τἰτον Γ’10-11) ἀλλά και ὁ Κύριος (Ματθ.ΙΗ’15-17). Το ὃτι δεν ἐφάρμοσε τις Εὐαγγελικές ἐπιταγές σε αὐτό το ζήτημα, ἀλλά με συκοφάντησε δημοσίως ὡς αἱρετικό, χωρίς να μοῦ δώσει την εὐκαιρία να ἐπικοινωνήσω μαζί του ἰδιαιτέρως, και να ἐκθέσω τις ἀπόψεις μου και να μετανοήσω ἐνδεχομένως ἐάν εἶχα λάθος, σημαίνει δυστυχῶς ὃτι αὐτός ἒχει δόλο και ὂχι ὁ π. Νεκτάριος ὃπως με συκοφαντεῖ στο παραλήρημά του, χωρίς να το ἀποδεικνύει (παρόλο που δύο φορές προσπάθησα, τηλεφωνικῶς και μάλιστα μετά ἀπό ραντεβού που μοῦ ἒκλεισε ἡ πρεσβυτέρα Καλυψώ, το δεξί του χέρι και μάλιστα ἀμέσως με την ἐμφάνισή του στο διαδίκτυο, ὡς ἒχοντα διακόψει την ἐκκλησιαστική κοινωνία του με την παναιρετική ἐκκλησία, που δεν εἶχε και πολλά πνευμ.τέκνα τότε, το 2020, ὣστε να ἰσχυριστεῖ ὃτι δεν εἶχε ἐπαρκοῦντα χρόνο για να συνομιλήσει μαζί μου).
Ὃσο για τις προφάσεις του (ἐν ἁμαρτίες) ὃτι με ἀποκαλεῖ αἱρετικό ἀπό ἀγάπη!!! ἂκουσον! ἂκουσον! χρησιμοποιώντας διφορούμενες ἒννοιες στην λέξη “ἀγάπη”. Γιατί ὃταν ἀκούει κάποιος αὐτή τη φράση του, ἀμέσως πάει ὁ νοῦς του, ὃτι ἡ “ἀγάπη” του ἀφορᾶ ἐμένα για να μετανοήσω δῆθεν, ἐνῶ στη συνέχεια φαίνεται καθαρά ὃτι την “ἀγάπη” του την ἀπευθύνει στο ποίμνιό του, για να το προφυλαξει προφανῶς ἀπό ἐμένα πού θα εἶμαι “μεγάλος αἱρετικός” λέει ἂν δεν μετανοήσω και δεν δεχθῶ τις κακοδοξίες του!
(**) Στις Σημειώσεις: Οἱ ἁγιοκατατάξεις αὐτὲς θεωροῦνται ἔγκυρες κατὰ τὸν Πανόσιο Θεόδωρο τὸν Στουδίτη, διότι εἶχαν γίνει πολλὰ χρόνια πρὶν ἐκφωνηθοῦν ἐπίσημα ἀπὸ τοὺς ψευδεπισκόπους στὴν ψευδοσύνοδό τους τὸ 2016 στὸ Κολυμπάρι τῆς Κρήτης, οἱ οἰκουμενιστικὲς τους παναιρετικὲς διδασκαλίες. Ὁ Ὅσιος καὶ ὁμολογητὴς Θεόδωρος (ποὺ τὸν ὀνόμασε πανόσιο ἡ 7η Οἰκουμενικὴ Σύνοδος δεχόμενη ἐμμέσως πλὴν σαφῶς ὅλες τὶς διδασκαλίες του), γράφει σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν ἡγούμενο Θεόφιλο: «Ἐάν δέ ἐρωτᾶ ἡ ὁσιότης σου, πῶς δέν τό εἴπαμε αὐτό πρίν ἀπό τήν λεηλασία, ἀλλά καί ἐμεῖς ἐμνημονεύαμε τούς ἐπισκόπους τῆς Κων/πόλεως, πρέπει νά ξέρης τοῦτο. Ὅτι ἀκόμη δέν εἶχε γίνει σύνοδος, οὔτε ἐπίσημα εἶχε ἐκφωνηθῆ καί διατυπωθῆ τό αἱρετικό δόγμα καί ὁ ἀναθεματισμός σ' αὐτούς πού δέν τό ἐδέχοντο. Καί πρίν γίνουν αὐτά ἦταν ἐπικίνδυνο νά χωριστοῦμε τελείως ἀπό αὐτούς πού παρανομοῦσαν, ἀλλά μόνο τό νά ἀποφεύγουμε τήν φανερή ἐπικοινωνία μαζί τους καί χάριν οἰκονομίας νά τούς μνημονεύουμε προσωρινά. Ἐπειδή ὅμως ἐκφωνήθηκε πλέον καί διατυπώθηκε ἡ αἱρετική διδασκαλία ὁλοφάνερα ἀπό τήν σύνοδο, πρέπει τώρα καί σύ μαζί μέ ὅλους τούς ὀρθοδόξους νά ὁμολογήσης μέ παρρησία, μέ τό νά μήν ἔχετε καμμία ἐπικοινωνία μέ τούς αἱρετικούς, οὔτε νά μνημονεύετε στήν Θεία Λειτουργία ὅποιον παρευρέθηκε στή σύνοδο, ἤ ὅποιον συμφωνεῖ μέ τίς ἀποφάσεις της. Γιατί εἶναι δίκαιο ὅσιε πάτερ, πού σύμφωνα μέ τό ὄνομά σου εἶσαι φίλος μέ τόν Θεό, νά ἀγαπᾶς καί μέ αὐτόν τόν τρόπο τόν Θεό. Ἐπειδή, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, μέ δυνατή φωνή ἐχαρακτήρισε ἐχθρούς τοῦ Θεοῦ, ὄχι μόνον τούς αἱρετικούς, ἀλλά καί αὐτούς πού ἐπικοινωνοῦν μαζί τους. Καί ἐάν σύ πού φάνηκες στερεός προηγουμένως, τώρα μετά τή σύνοδο δέν ἀσφαλιστῆς, ποιός ἄλλος εἶναι δυνατόν νά σωθῆ; Καί ἐάν σύ πού μέ παρρησία καί δύναμι θεϊκή μίλησες σάν ἅγιος, πρίν ἐκδηλωθῆ τελείως ἡ αἵρεσις, τώρα, μετά τήν αἵρεσι ὑποχωρήσης, πῶς θά τολμήση κάποιος ἄλλος νά φέρη τήν παραμικρή ἀντίρρησι; (Ἐπιστολή ΛΘ (39) Θεοφίλῳ ἡγουμένῳ (Ρ.G. 99, 1048D). (Οἱ ὑπογραμμίσεις δικές μου)
3. Κρίσεις διαφόρων Ἐκκλησιαστικῶν ἱστορικῶν περί τῆς Πανορθοδόξου Συνόδου τῆς Μόσχας (1666-7).
«Πρὸς τούτοις ἀποφαινόμεθα ὅτι τὰ λοιπὰ πάντα τα ὑπ’ ἐκείνης τῆς ἱερᾶς Συνόδου διαπραχθέντα μείνωσιν ἀμετακίνητα καὶ ἀμετάτρεπτα, ὡς καλῶς καὶ νομίμως γεγονότα∙ ἡ γὰρ Σύνοδος ἀδιάβλητος ἐστίν, ἡ δὲ συγχώρησις τοῦ κὺρ Νίκωνος διὰ φιλανθρωπίας ἐκκλησιαστικῆς τῆ ἐξουσία Τοῦ Παναγίου Πνεύματος καὶ οὐ δὶ’ ἀναιρέσεως τῆς Συνόδου» [1] (Δοσίθεος, Πατριάρχης Ἱεροσολύμων).
«Πάντα (σ. ἡμ. τὰ σαθρὰ δόγματα τὰ ὁποῖα ἀνέφερε) ἡ συναθροισθεῖσα σύνοδος ἀνατρέψασα, τὴν ἀρχαίαν συνήθεια τῆς Ἐκκλησίας, καὶ τὰ ὀρθὰ δόγματα ἀνακαινίσασα ἐβεβαίωσεν» [2] (Μελέτιος Μῆτρος, Μητροπολίτης Ἀθηνῶν).
«Διὰ τῆς συνόδου ταύτης ἐσώθη καὶ ἐπεσφραγίσθη ἡ ὀρθοδοξία τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας, οἱ δὲ παλαιόπιστοι ἀπεκόπησαν αὐτοῖς ὡς σχισματικοὶ»[3] (Φιλάρετος Βαφείδης, Μητροπολίτης Διδυμοτείχου).
«Αἱ τόσον σπουδαῖαι ἐκκλησιαστικαὶ διατάξεις (τῆς ἐν Μόσχα Πατριαρχικῆς Συνόδου, ἥτις εἶχε σχεδὸν ἀξίαν Οἰκουμενικῆς [4]) ἔμειναν διὰ παντὸς μνημεῖα τῆς συνόδου ταύτης, εἰς ἣν τελευταίαν φορᾶν ἡ Ἑλληνικὴ Ἐκκλησία, διὰ προσωπικῆς παρουσίας τῶν ἄκρων προεστώτων αὐτῆς, ἐφάνη εὐεργετικὴ πρὸς τὴν Ρωσσικὴν» [5] (Ἱστορία τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας, μετάφραση Θεόδωρος Βαλλιάνος) [6] (Οἱ ὑπογραμίσεις δικές μου)
«(σ. ἡμ. Ἡ Πανορθόδοξος Σύνοδος) τὴν δὲ πρὸ μικροῦ ἐν Μόσχα συνελθοῦσα σύνοδον [7] ἐπιβεβαιώσασα καὶ τὰ ἐκείνης πρακτικὰ παραδεξαμένη ἐπεραίωσε τὸ ἔργον αὐτῆς διὰ συνοδικῆς ἐγκυκλίου ἐπιστολῆς πρὸς ἅπαντάς τούς ἐν Ρωσσία ὀρθοδόξους χριστιανούς, δὶ’ ἧς ἐκράτυνε τὴν ὀρθοδοξίαν, ἀνεκήρυξεν ὡς ἀντορθοδόξους τὰς περὶ τὴν ἐξωτερικὴν λατρείαν εἰσαχθείσας καινοτομίας καὶ προσεκάλεσε τὸν λαὸν εἰς τὴν ἀκριβῆ καὶ ἀπαρέγκλιτον τήρησιν τῶν ἀρχαίων καὶ πατροπαραδότων ἐθίμων καὶ τάξεων. Αὕτη ἐστὶν ἡ τελευταία καὶ ἐπισημοτέρα πράξις δὶ’ ἧς ἡ ἁγία Καθολικὴ Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία ἐπεσφράγισε τὴν ὀρθοδοξίαν τῆς ρωσσικῆς Ἐκκλησίας» [8] (Γερμανὸς Ἀφθονίδης, Ἀρχιμανδρίτης).
«Ἡ Σύνοδος τοῦ 1666-7 ἦταν ἡ πιὸ λαμπρὴ καὶ ἀπὸ τὶς σημαντικότερές της ρωσικῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας μέχρι ἐκείνη τὴν περίοδο. Τὴν συγκάλεσε ὁ τσάρος Ἀλέξιος σύμφωνα μὲ τὸ τυπικό τῶν ἀρχαίων βυζαντινῶν αὐτοκρατόρων καὶ προήδρευσαν δύο πατριάρχες, ὁ Παΐσιος Ἀλεξανδρείας καὶ ὁ Μακάριος Ἀντιοχείας» [9] (π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ).
Σημειώσεις:
[1] Δελικάνη, σελ. 200.
[2] Μελετίου, σελ. 475.
[3] Βαφείδου, σελ. 184.
[4] Βαλλιάνου, σελ. 257 πάνω.
[5] Αὐτόθι, σελ, 257-258.
[6] Ὅπως εἴδαμε λοιπόν, ἀκόμη καὶ ὁ Βαλλιάνος, διαφωνεῖ μὲ αὐτοὺς ποὺ τὸν χρησιμοποίησαν γιὰ νὰ ἀποδείξουν τὸ ἀντίθετο. (Οἱ ὑπογραμίσεις δικές μου)
[7] Ἀναφέρεται στὴν Τοπική της Μόσχας τοῦ Φεβρουαρίου τοῦ 1666, στὴν ὁποία ἀναθεματίστηκαν οἱ ἀρχηγοὶ τῶν Παλαιοπίστων.
[8] Ἀφθονίδου, σελ. 12.
[9] Φλωρόφσκυ, σελ. 452.
Ἀντὶ Ἐπιλόγου (Νικ.Μάνη)
Περίληψη τῶν κανόνων τῆς Πανορθοδόξου Συνόδου τῆς Μόσχας (1666-7).
Στὸ ἐξαίρετο πόνημα τοῦ Δελικάνη (Τὰ ἐν τοῖς κώδιξι τοῦ Πατριαρχικοῦ Ἀρχειοφυλακείου σωζόμενα ἐπίσημα ἐκκλησιαστικὰ ἔγγραφα, τόμος Γ΄, 1905, σελ. 137-139) ὑπάρχει πίνακας ποὺ περιέχει περιληπτικά τούς κανόνες Α΄-ΛΣΤ΄. Τὸν παραθέτουμε καὶ τὸν συμπληρώνουμε μὲ τὴν περίληψη τῶν ὑπολοίπων Κανόνων (ΛΖ΄-ΝΔ΄). Τὸ πλῆρες κείμενο τῶν Κανόνων αὐτῶν[1], τὸ ὁποῖο ἀξίζει νὰ ἀναγνώσετε, ὑπάρχει στὸ ἴδιο αὐτὸ πόνημα ἀμέσως μετὰ (σελ. 139-166) [2] .
ΛΖ΄.] Περὶ μοναχῶν. Νὰ μὴν βγαίνουν ἀπὸ τὰ μοναστήρια τους καὶ οἱ καλόγριες νὰ μὴν περιπλανῶνται καὶ σκανδαλίζουν τὸν κόσμο. ΛΗ΄.] Περὶ δοκίμων μοναχῶν καὶ νὰ μὴν λαμβάνουν ἀνήλικοι τό ἀγγελικὸ σχῆμα. ΛΘ΄.] Νὰ μὴν κείρονται μοναχοὶ οἱ ἔγγαμοι ἄνευ τῆς συμφωνίας τῶν συζύγων τους. Μ΄.] Περὶ τῶν μοναχῶν ποὺ ἐγκαταλείπουν τὴ μονὴ τῆς μετανοίας τους, νὰ μὴν γίνονται δεκτοὶ ἀπὸ ἄλλα μοναστήρια καὶ νὰ ἀναζητοῦνται ἀπὸ τοὺς ἡγουμένους τους. ΜΑ΄.] Περὶ τῶν μοναχῶν τῶν ἀρνουμένων νὰ ἐπιστρέψουν στὴ μονή τους, πῶς νὰ κανονίζονται. ΜΒ΄.] Περὶ τῆς πωλήσεως τῶν ἐργοχείρων τῶν μοναχῶν. ΜΓ΄.] Πῶς νὰ κανονίζονται ὅσοι μοναχοὶ δὲν βρίσκονται στὴν ὑπακοή. ΜΔ΄.] Οἱ μοναχοὶ νὰ μὴν βγαίνουν ἀπὸ τὸ μοναστήρια ἄνευ ἀδείας του ἡγουμένου τους. ΜΕ΄.] Νὰ βρίσκονται σὲ ἀπόσταση τὰ ἀνδρικὰ ἀπὸ τὰ γυναικεῖα μοναστήρια καὶ νὰ μὴν φιλοξενοῦνται ἄνδρες στὶς γυναικεῖες, οὔτε γυναῖκες στὶς ἀνδρικὲς μονές. ΜΣΤ΄.] Περὶ τοῦ ὅτι ὁ μοναχὸς πρέπει νὰ μὴν ἔχει ἰδιοκτησία καὶ ἂν τύχει νὰ τὴν δωρίσει στὸ μοναστήρι του, νὰ μὴν φροντίζει γι’ αὐτὴν πλέον. ΜΖ΄.] Περὶ πνευματικοῦ κριτοῦ, ὅτι οἱ ἐκκλησιαστικοὶ καὶ ὄχι οἱ κοσμικοὶ πρέπει νὰ κρίνουν τὰ πνευματικὰ πρόσωπα καὶ τὶς ὑποθέσεις τους. ΜΗ΄.] Περὶ ὀφφικιαλίων διακόνων. ΜΘ΄.] Περὶ τοῦ ὅτι πρέπει σὲ κάθε τοπικὴ Ἐκκλησία νὰ γίνεται σύγκληση τῆς Συνόδου τουλάχιστον ἅπαξ τοῦ ἔτους. Ν΄.] Περὶ τοῦ ὅτι κάθε Ἀρχιερέας ὀφείλει νὰ ἐπιτηρεῖ τὴν ἐπαρχία του καὶ νὰ μὴν ἀφήνει νὰ βλαστάνουν ζιζάνια. ΝΑ΄.] Περὶ ζωγράφων καὶ εἰκόνων. Περὶ τοῦ ὅτι οἱ ἁγιογράφοι δὲν πρέπει νὰ ζωγραφίζουν εἰκόνες, χωρὶς καμία μαρτυρία καὶ ἀληθινὴ παράδοση. ΝΒ΄.] Νὰ μὴν ζωγραφίζεται ὁ Θεὸς Πατήρ, τὸ δὲ Ἅγιον Πνεῦμα σὰν περιστέρι νὰ ζωγραφίζεται μόνο στὴν Βάπτιση. ΝΓ΄.] Περὶ ἀτόπων ἁγιογραφιῶν. ΝΔ΄.] Περὶ τῆς τοποθετήσεως στὸ τέμπλο, ἄνωθέν τῆς Ὡραίας Πύλης, Σταυροῦ ἢ εἰκόνος τῆς Σταυρώσεως, κατὰ τὴν ἀρχαία παράδοση.
Σημειώσεις:
[1] Ἂν τὸ ἑλληνικὸ κείμενο εἶχε ἐκδοθεῖ ἑκατὸ ἔτη νωρίτερα, τὸ πιθανότερο εἶναι πὼς θὰ εἶχε συμπεριληφθεῖ καὶ στὸ Πηδάλιον, ἀφοῦ οἱ περισσότεροι Κανόνες τῆς Συνόδου αὐτῆς εἶναι ἀνανεώσεις παλαιοτέρων Κανόνων, Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν.
[2] Ὅλο το ἔργο ἐδῶ: http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/9/7/c/metadata-240-0000073.tkl
ΕΠΙΛΟΓΟΣ (π. Νεκταρίου Μοναχοῦ)
Γιά τήν κατηγορία ἐναντίον μου τοῦ π. Εὐφροσύνου Σαββαϊτου, ὃτι προβάλω μερικούς ἀρθρογράφους ὃπως τόν Ἰ.Καρδάση ἢ τούς ἀνήκοντες στό παλαιό ἡμερολόγιο, τόν “ἱερομόναχο” ἁγιογράφο Γρηγόριο Zιώγα, (στο ἂρθρο μου: “Ἡ ἀπεικόνιση τῆς Ἁγίας Τριάδος” ὃ.ἂ.), ὁ ὁποῖος ὑπ’ ὃψιν, ὃπως ἒχει δηλώσει ὁ ἳδιος, ἒχει ἀποτειχιστεῖ ἀπό τίς σχισματικές παρατάξεις τῶν παλαιοημερολογητῶν (χωρίς να θέλω να πῶ μέ αὐτό ὃτι τώρα εἶναι ἐν τάξει, κανονικός, ἱερομόναχος, ἐφ’ ὃσον καί πρίν τό Κολυμπάρι δέν εἶχε κοινωνία μέ τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία), δημοσιεύοντας μερικά ἀποσπάσματα ἀπό ἂρθρα τους, ἢ τοῦ Νικ. Μάννη ἢ τῆς Ο.Ο.Δ.Ε. (στο παρόν), ὃτι τἂχα δέν πρέπει νά τό κάνουμε αὐτό, ἀλλά νά προβάλουμε μόνο ἁγίους Πατέρες, ἂς διαβάσει τό παρακάτω ἀπόσπασμα κειμένου καί νά καταλάβει ὃτι καί οἱ Μεγάλοι ἃγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας, χρησιμοποιοῦσαν ὁρθόδοξα κείμενα τοῦ Ὡριγένη πού καταδικάστηκε ἀπό τήν Ε’ Οἰκουμενική Σύνοδο ὡς αἱρετικός καί ἀναθεματίστηκε γιά μερικές αἱρετικές θέσεις του. Συγχρόνως ὃμως γνωρίζουν καί σημειώνουν τίς παρεκκλίσεις τοῦ Ὠριγένη (Μεγ.Βασιλείου Περί Ἁγ. Πνεύματος 29, 73).
Ἀλλά και ὁ ἲδιος ὁ π. Εὐφρόσυνος εἶναι ἀνακόλουθος σέ αὐτό πού μέ κατηγορεῖ ὡς αἱρετικό, (χωρίς βέβαια καί νά τό ἀποδεικνύει συκοφαντώντας με), ὁμολογεῖ στο κήρυγμά του (ὃ.ἂ.), ὃτι πολύ τόν βοηθήσαμε. Δηλ. πῆρε ἀπό ἐμένα πού μέ κατηγορεῖ ὡς αἱρετικό κείμενα και ἂρθρα μου καί τά προέβαλε στό κήρυγμά του, καί μάλιστα ἀνέντιμα, χωρίς νά ἀποκαλύπτει τήν πηγή (ὃπως πχ. στό ἂρθρο πού ἐλέγχω τίς κακοδοξίες τοῦ π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου (1*) και ἂλλα κείμενα). Ὃταν ὃμως, παίρνω ἀπό ὁρισμένους συγγραφεῖς ὁρθόδοξα κείμενά τους, ἒστω και σχισματικούς ἢ κακοδόξους σέ ὡρισμένα ἂλλα θέματα, μέ ἐλέγχει ὃτι τἂχα προβάλλω τούς κακοδόξους.
Θά εἶχε δίκαιο, μόνο ἂν δέν σχολίαζα ὃτι δέν συμφωνῶ σέ ἂλλα θέματα μαζί τους, ὃπως τό παλαιοημερολογητικό, κ.ἂ. Ἐφόσον ὃμως σχολιάζω καί τούς ἐλέγχω μέ τόν σχολιασμό αὐτόν, (2*) (πράγμα πού παραλείπει ὁ π. Εὐφρόσυνος νά πεῖ στο κήρυγμά του (ὃ.ἂ.) παραπλανώντας γιά ἂλλη μία φορά τούς ἀκροατἐς του), πῶς λέει ὃτι τούς προβάλω; Αὐτό δέν φανερώνει δόλο ἐκ μέρους του;
Εἶναι πράγματι πρωτοφανής και ἂνευ προηγουμένου αὐτή ἡ πολεμική του ἐναντίον μου με συκοφαντίες και ψεύδη, ἐπί μισή ὣρα κατά ἑνός ἀποτειχισμένου, και διωκόμενου μοναχοῦ, ἀντί να ἐκθέττει μόνο θέματα πίστεως που διαφωνεῖ και να τα ἀναλύει ὣστε να τα ἀποδεικνύει για να με φέρει στην ἀλήθεια, τήν ὁποία ὑποτίθεται ὃτι αὐτός πρεσβεύει. Ἀλλά ὃταν δεν ἒχει κανείς λόγο Πατερικό ἀντιρρητικό, συνήθως συμβαίνει σε ὃσους ἐνεργοῦν με οἲηση, να πέφτουν σε καταλαλιές και συκοφαντίες, (ὃπως “ἒχει κακία”, “ἒχει δόλο”, “ἒχει ἐγωϊσμό”, “εἶναι αἱρετικός”), νομίζοντας ἀφελῶς, ὃτι με την “λάσπη” που πετοῦν στον ἀντίδικό τους, θα καθαρίσουν τον ἑαυτό τους με τα λερωμένα “χέρια” τους.
Τοῦ θυμίζω τό λόγιον τοῦ Ἀποστόλου: "Εἰ δέ ἀλλήλους δάκνετε καί κατεσθίετε, βλέπετε μή ὑπ' ἀλλήλων ἀναλωθῆτε" (Γαλ. ε΄ 15)
Πραγματικά δεν εἶχα καμμία σκέψη να γράψω ἑναντίον του, παρόλο που εἶχα ἀκούσει στα κηρύγματά του ἀρκετές πλάνες και κακοδοξίες, ἐπειδή καταλάβαινα ὃτι μια τέτοια μου ἐνέργεια, θα κτυποῦσε και την Ὀρθόδοξη ἀποτείχιση που ἡ ἀδελφότητά μας ἀκολουθεῖ βάσει τῶν Ἃγίων Πατέρων και θα ἦταν βούτυρο στο ψωμί τῶν οἰκουμενιστῶν, ἀλλά και τῶν δῆθεν ἀντιοικουμενιστῶν, που θα ἒλεγαν (ὃπως και λένε), να πῶς καταντήσανε οἱ ἀποτειχισμένοι διηρημένοι σαν τούς σχισματικούς παλαιοημερολογῆτες. Και αὐτό γιατί κάθε φορά ἐρχόταν στην ἐνθύμισή μου μια σκηνή ἀπό το ἱστορικό παρελθόν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, που ἀναφέρει ὁ Μακαριστός π.Ἰωήλ Γιαννακόπουλος στην θαυμάσια πραγματεία του με τίτλο “Παλαιόν και Νέον Ημερολόγιον” με το ὁποῖο ἀποστομώνει κυριολεκτικά τους σχισματοαιρετικούς παλαιοημερολογῆτες: «Ἡ ἀρχαία μας Ἐκκλησία μέχρι τῆς πρώτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου Οὔτε τὰ Χριστούγεννα οὔτε τὸ Πάσχα συνεώρταζεν οὔτε καὶ ἡ νηστεία της ἦτο ἡ αὐτὴ πανταχοῦ. Ἐν τούτοις δὲν ὑπῆρχε Σχίσμα εἰς τὰς ἐπιμέρους Ἐκκλησίας. Τὸ ὅτι δὲν ἐώρταζον οὐδὲ συνεώρταζον οἱ πρὸ τοῦ 300 μ.Χ. Χριστιανοὶ τὰς ἀκινήτους ἐορτᾶς, ἔδειξα δὶ' ὧν εἶπον προηγουμένως. Ὄχι μόνον τὰ Χριστούγεννα καὶ τὰς συναφεῖς πρὸς αὐτὰ ἐορτᾶς δὲν συνεώρταζον οἱ παλαιοὶ Χριστιανοί, ἀλλὰ οὐδὲ τὸ Πάσχα. Αὐτὸ μας λέγει ἡ ἱστορία: Ὁ Ἅγιος Πολύκαρπος (150 μ.Χ.) Ἐπίσκοπος Σμύρνης μετέβη εἰς τὴν Ρώμην καὶ συνηντήθη μὲ τὸν Ἐπίσκοπον Ἀνίκητον. Συνέπεσε τὸ Πάσχα. Ὁ πρῶτος ἤθελε νὰ τελέση αὐτὸ τὴν 14ην τοῦ μηνὸς Νισάν. Ὁ Πάπας Ἀνίκητος ἤθελε νὰ κάμη τὸ Πάσχα τὴν Κυριακήν. Συνεζήτησαν ἐπ' αὐτοῦ. Οὔτε ὁ Πολύκαρπος ἔπεισε τὸν Ἀνίκητον οὔτε ὁ Ἀνίκητος τὸν Πολύκαρπον. Συνελειτούργησαν καὶ ἀπεχωρίσθησαν εἰρηνικὼς (Εὐσεβίου ἐκκλης. Ἱστορ. Ἐ' 24, 14). Δεν ἀπετέλεσε Σχίσμα μεταξύ των ὁ κατὰ διάφορον χρόνον ἑορτασμὸς τοῦ Πάσχα (ἰδὲ Ἐκκλησ. Ἱστορ. Στεφανίδου σελίδα 99)».
Αὐτήν την διάκριση μήπως θα ἒπρεπε να εἲχαμε και ἐμεῖς π.Εὐφρόσυνε και να ἀποφεύγαμε τίς βαρύγδουπες κατηγορίες ὃπως “εἶναι αἱρετικός”, ἢ “ἂν δεν ἀνακαλέσει θα εἶναι μεγάλος αἱρετικός”, και τα ἂλλα “κομπλιμέντα” που ἐξαπολύεις συκοφαντικά ἐναντίον μου, ἐνῶ ὁ κύριος ἀγῶνας μας θα ἒπρεπε να εἶναι ἐναντίον τῶν παναιρετικῶν οἰκουμενιστῶν και τῶν δῆθεν ἀντιοικουμενιστῶν και “ἀποτειχισμένων”;
Ἀφοῦ ὃμως χωρίς καμμία προηγούμενη κατ’ἱδίαν ἐπικοινωνία σου μαζί μου καί νουθεσία, ἐξαπέλυσες ἐναντίον μου ξαφνικά τέτοια φοβερή κατηγορία (τοῦ αἱρετικοῦ), ἀναγκάστηκα ἐκ τῶν πραγμάτων να σκεφθῶ ὃτι δεν έπρεπε να σιωπήσω, διότι η σιωπή μου μπορεῖ να θεωρηθή ὡς ἀδυναμία μου ἢ ὡς σιωπηρά συγκατάθεσις μου στίς κατηγορίες σου. Ἐπειδή δε τα κηρύγματά σου (πολύ καλά και ὀρθόδοξα στα περισσότερα θέματα δεν ἀμφιβάλω, ὂχι ὃμως σε ὃλα), τα ἀκοῦνε πολλοί μέσω τοῦ διαδικτύου, η σιωπή μου θα ἐπηρέαζε ακόμη περισσότερο τους ἀκροατές σου.
Για τους λόγους αύτούς λοιπόν ἀναρτῶ τήν παρούσα μελέτη πού ἀφορᾶ τὸ ἀδιαμφισβήτητο κύρος τῆς Πανορθοδόξου Συνόδου τῆς Μόσχας τοῦ 1666-7, ὃπου ἀναλύεται καί ἀποδεικνύεται Πατερικά, ποιά πρέπει νά εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη θέση τῶν Χριστιανῶν, περί τῆς ἁγιογραφήσεως τῆς εἰκόνας τῆς Ἁγίας Τριάδας, ἀλλά και να ἀπαντήσω στις ἀνυπόστατες και συκοφαντικές σου κατηγορίες ἑναντίον μου, ὃπου ἀποδεικνύεται περίτρανα, ποιός τελικά ἀπό τούς δύο μας αἱρετίζει σέ αὐτό το θέμα.
Ἐπίσης ἀναφέρω ἐδῶ ὃτι πρῶτα Ὁ Θεός, θά ἀκολουθήσει καί μία (τουλάχιστον) ἀκόμα ἀνάρτηση γιά τήν ἀπεικόνιση τῆς Ἁγίας Τριάδος, γιά νά καταρριφθοῦν καί ἂλλα ἐπιχειρήματα ὃσων κακοδοξοῦν άσεβῶς σέ αὐτό τό θέμα, τό ὁποῖο ἒχουν δογματίσει δύο τουλάχιστον Ὀρθόδοξες Σύνοδοι (ἡ 7η Οἰκουμενική, καί ἡ Πανορθόδοξη τοῦ 1666-7), καθώς καί πλῆθος Ἁγίων Πατέρων, μέ τό ὁποῖο θέμα “παίζουν ἐν οὗ παικτοῖς”.
Ἀλλά καί ἀπό αὐτήν τήν παροῦσα ἀνάρτηση ἢδη ἀποδεικνύεται καταφανέστατα, στόν ἀναγνώστη πού διάβασε μέχρι τέλους τά κείμενα τοῦ Νικ.Μάνη, ὃτι βλασφημεῖ ὁ π. Εὐφρόσυνος, κατά τῆς Πανορθοδόξου και Ὀρθοδοξότατης αὐτῆς Συνόδου τῆς Μόσχας τοῦ 1666-7, χαρακτηρίζοντάς την ληστρική καί ψευδοσύνοδο, βλασφημεῖ δηλ. κατά Τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἂς προσέξουν ὃσοι τόν ἀκολουθοῦν νά τόν ἐλέγξουν μέ ἀγάπη, καί ἂν ἐπιμείνει στήν βλασφημία του αὐτή καί στίς ἂλλες κακόδοξες θέσεις του, θά πρέπει νά ἀπομακρυνθοῦν ἀπό κοντά του γιά νά μή κοινωνοῦν μέ τά ἂκαρπα σκοτεινά ἒργα του, ὃπως διατάσσει καί ὁ Ἀπόστολος: «Κανείς ἂς μή σᾶς ἐξαπατᾶ μέ κούφια λόγια· διότι ἐξαιτίας αὐτῶν ἔρχεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπάνω στοὺς ἀπειθεῖς ἀνθρώπους. μή γίνεσθε λοιπόν σάν καί αὐτούς (τούς υἱούς τῆς ἀπειθείας) .… καί νά μήν ἒχετε σχέση μέ τά ἂκαρπα ἒργα τοῦ σκότους, ἀλλά μᾶλλον καί νά τά ἐλέγχετε» (Ἐφ. Ε’6-7 , 11)·
Και ἂν κάποιοι ἀπό τούς ἀκολούθους του προβάλουν τήν δικαιολογία ὃτι ἂν φύγουμε ἀπό τόν π. Εὐφρόσυνο ποιόν θά ἒχουμε πνευματικό, ἐπειδή δέν ὑπάρχει ἂλλος, ἂς ἀκούσουν τόν Ἃγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, πού μᾶς διευκρινίζει, ὃτι τό “να πείθεσθε στούς ἡγουμένους σας καὶ νά ὑπακούετε (Ἐβρ.ιγ΄17), ἰσχύει μόνον ἐφόσον ὁ ποιμήν ὀρθοτομεῖ μέ ἀκρίβεια τόν λόγο τῆς Ἀλήθειας τοῦ Χριστοῦ”]: «Γιατί εἶναι καλύτερα νά μήν ἒχετε κανέναν καθοδηγητή (ἀπό τό να ἒχετε κάποιον πνευματικό - καθοδηγητή κακόδοξο). Πῶς λοιπόν ὁ Παῦλος λέγει «πείθεσθε στούς ἡγουμένους σας καὶ κάνετε ὑπακοή σ’αὐτούς»; Παραπάνω ὃμως εἶπε, «τῶν ὁποίων να ἀναλογίζεσθε τό (ζηλευτό) ἀποτέλεσμα τῆς ζωῆς τους, καί νά μιμεῖσθε τήν Πίστη τους», τότε εἶπε «πείθεσθε στούς ἡγουμένους σας καὶ κάνετε ὑπακοή σ’αὐτούς». Τὶ λοιπόν, λέγει, ὅταν εἶναι πονηρός, καὶ δέν θά πεισθοῦμε σ’αὐτόν; Πονηρὸς (κακός), πῶς λέγεις; Ἐάν εἶναι στήν Πίστη πονηρός (κακός), ἀπόφυγέ τον καὶ παραίτησαί τον, ὂχι μόνον ἄν εἶναι ἄνθρωπος, ἀλλὰ ἀκόμα και ἄγγελος νά ἒχει κατεβεῖ ἀπ’τόν οὐρανό. Ἐάν ὡς πρός τά θέματα τοῦ βίου εἶναι πονηρός (κακός), μὴ περιεργάζεσαι κατακριτικά. Διότι καὶ τὸ «μὴ κρίνετε, ἵνα μὴ κριθῆτε», γιά θέματα βίου ἒχει εἰπωθεῖ, ὂχι γιά θέματα Πίστεως». (Ἑλλην.Πατρολογία, Σειρά MPG, Τόμος 63,Ὁμιλία ΛΔ΄, σελ.231-232) Καί: “Δεν εἶπε ὁ Ἀπόστολος (Γαλ. Α’ 9) ἐὰν κηρύττουν ἀντίθετα ἢ ἀνατρέπουν τὸ πᾶν, ἀλλὰ καὶ ἂν κάτι μικρὸ εὐαγγελίζονται διαφορετικὸ ἀπὸ ὅ,τι σᾶς κήρυξα, καὶ ἂν ἀκόμη κάτι ἀσήμαντο μετακινήσουν, ἃς εἶναι ἀνάθεμα» (Ἁγ.Ἰ.Χρυσοστόμου, Ἐρμηνεία εἰς τήν πρός Γαλάτας καί ΕΠΕ 20,201)
Ἀλλά και ὁ Ἃγιος Ἱερομάρτυς Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος: «Κάθε ἓνας πού λέγει ἢ πού πράττει διαφορετικά ἀπό τὰ διαταγμένα, ἀκόμα και ἂν εἶναι ἀξιόπιστος, καί ἂν νηστεύῃ, καί ἂν παρθενεύῃ, καί ἂν κάνει θαύματα, νά τόν βλέπεις σάν λύκο μέ προβειά, πού προσπαθεῖ νά καταστρέψει τό πρόβατο». (Ἅγ.Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος P.G.5,912).
Ἀρκεῖ νά ποῦμε ὃτι ἓνας ἀπό τούς μεγάλους διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Μέγας Βασίλειος (μέ τή συνεργασία ἲσως τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου), συνέταξε τήν περίφημη Φιλοκαλία, δηλαδή ἀνθολογία κειμένων τοῦ Ὡριγένη. (3*)
Ἂρα οἱ Ἃγιοι τί μᾶς διδάσκουν ἀπό την στάση τους ἀπέναντι στούς κακοδόξους, ὃπως στόν Ὠριγένη; ὃτι κάποιος καταρτισμένος, μπορεῖ νά χρησιμοποιεῖ κείμενά τους, ὃταν αὐτά τά κείμενα δέν παρεκκλίνουν ἀπό τήν Ὀρθόδοξη διδασκαλία, ἐνῶ τά κακόδοξα τά ἀπορρίπτει. Αὐτό κάνουμε καί ἐμεῖς καί μάλιστα ἐλέγχουμε συγχρόνως τούς κακοδόξους σέ ἂλλα θέματα συγγραφεῖς, ἢ τούς σχισματοαιρετικούς τῶν παλαιοημερολογητικῶν παρατάξεων, λέγοντας ὃτι δέν συμφωνοῦμε μέ τίς κακόδοξες θέσεις τους καί τό σχῖσμα τους.
Στις παραπομπές (4*) παραθέτω ἀποσπάσματα ἀπό τό κείμενο τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου: “Γιὰ τὸ ψέμα καὶ τὴ δολιότητα Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης”), γιά νά σε ἐλέγξω μέ ἀγάπη καί νά σε παροτρύνω σέ μετάνοια π. Εὐφρόσυνε. Ἐπίσης και για να ἀνακαλέσεις δημοσίως τίς βασικές συκοφαντίες σου πού ἐξαπέλυσες δημοσίως ἐναντίον μου ὡς αἱρετικοῦ και ὃτι ἒχω δόλο. Οἱ λοιπές συκοφαντίες σου, δέν μέ βλάπτουν, ὃπως ἒλεγε καί ὁ Ἀββᾶς Ἀγάθων (5*), ἀντίθετα μέ ὡφελοῦν πνευματικά καί μοῦ προκαλοῦν μακαρισμούς ἀπό Τον Κύριο. (Ματθ. Ε’ 11)
Μέ ὃλα αὐτά που συκοφαντεῖς και κακολογεῖς και που ἐξέθεσα στην παρούσα ἀνάρτηση, φαίνεται ἡ σύγχυση καί ἡ ἐμπάθεια, πού κυριαρχεῖ και ἡγεμονεύει ἐντός σου π. Εὐφροσύνε, τις ὁποίες μεταδίδεις και στους ἀκροατές σου που σε ἀκούνε σε ὃλο τον κόσμο.
ΠΟΣΗ μεγάλη εὐθύνη φέρεις γιά τά λεγόμενά σου!
Θα εἶμαι εἶπες μεγάλος αἱρετικός, ἂν δεν ἀνακαλέσω το ἂρθρο για τήν Ὀρθόδοξη ἀπεικόνηση Τῆς Ἁγίας Τριάδας. Και ὃτι ἒχω ἐγωϊσμό, (και ὃποιος ἒχει ἐγωϊσμό εἶναι αἱρετικός!!!, διδάσκεις σε ἂλλο κήρυγμά σου. Ἀλήθεια πού το βρῆκες αὐτό; Ὁ αἱρετικός, σίγουρα ἒχει ἐγωϊσμό, ἀλλά αὐτό δεν σημαίνει πάντα ὃτι ὁ ἐγωϊστής εἶναι και αἱρετικός, γιατί τότε ὃλοι μας θα ἒπρεπε νά εἲμαστε αἱρετικοί, ἀφοῦ ο ἐγωϊσμός εἶναι το τελευταῖο πάθος που βγαίνει ἀπό τον ἂνθρωπο, και βγαίνει μαζί με δέρμα, ὃπως ἒλεγε ὁ Μακαριστός μεγάλος Ἱεροκήρυκας τοῦ περασμένου αίῶνα Δημ.Παναγόπουλος (στον ὁποῖο εἶχε ἐμφανιστεῖ ὁ ἳδιος ὁ Χριστός!). Ὃλοι οἱ ἂνθρωποι ἒχουν λίγο ἢ περισσότερο ἐγωϊσμό και καλούμαστε να τον πολεμήσουμε και να ταπεινώσουμε τον ἑαυτό μας.
Ἔχω λὲς καὶ κακία!!! (Παρόλο ποὺ στὴν ἴδια ὁμιλία σου λὲς ὅτι δὲν μὲ ξέρεις ποιὸς εἶμαι!!!!!!). Ἔχω λὲς καὶ δόλο!!! «Ὡραία! Τώρα τὸν ἔδεσες τὸν γαϊδαρό σου, μοῦ κοπάνησες καὶ τὸ σαμάρι στὴ πλάτη, μοῦ κλώτσησες τὰ ὀπίσθια καὶ μοῦ σφυρίζεις σὰν αἱμοχαρὴς χασάπης τὸ συνχορδιακὸ "ἄϊ σιχτὶρ" τῆς καταδίκης του αἱρετικοῦ ἀποτειχισμένου» (τοῦ Νίκ.Πανταζῆ ἀπὸ παλαιό τοῦ 2014 ἄρθρο του. ὅταν ἦταν ἀκόμα στὴν Ὀρθόδοξη ἀποτείχιση, ἐλαφρῶς διασκευασμένο).
Και με ξαπόστειλες στα τάρταρα τοῦ ἂδη και ξεμπέρδεψες μαζί μου. Νομίζεις! Μετά κάνεις και κήρυγμα και μιλᾶς συνεχῶς στους ἂλλους για ταπείνωση. Μάθε ὃτι «οἱ χειρότεροι ἐγωιστές εἶναι οἱ ταπεινολόγοι» (Ὃσιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης).
Τέλος μέ ἀγάπη σοῦ τό λέγω, γιά νά μετανοήσεις, να προσέξεις καί νά ἐπανεξετάσεις καλύτερα και ἀμερόληπτα τα θέματα και ὃσα με κατηγορεῖς δημοσίως, με χαρακτηρισμούς και φοβερές συκοφαντίες, “ἐλαφρᾶ τῆ καρδίᾳ”, χωρίς καί νά τίς ἀποδεικνύεις, σκανδαλίζοντας πολλούς που θέλουν να φύγουν ἀπό την παναιρετική κρατική παρασυναγωγή τῶν οἰκουμενιστῶν και φοβοῦνται να στραφοῦν προς τους Ὀρθοδόξους ἀποτειχισμένους, ἀφοῦ και σεῖς λένε (ἀπό την δική τους σκοπιά), τρώγεστε μεταξύ σας σαν τους σχισματικούς παλαιοημερολογῆτες.
Σοῦ θυμίζω τήν φοβερή ἀπειλή Τοῦ Κυρίου, «ὃς δ᾿ ἂν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, συμφέρει αὐτῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνικὸς εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ καταποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει τῆς θαλάσσης»(Ματθ. ΙΗ’ 6).
Θα πεῖς ὃτι ἒχουμε διαφορές σε θεολογικά θέματα.
Συμφωνοι, ἀλλά και ὁ Πάπας Ἀνίκητος εἶχε διαφορετική θέση ἀπό τον Ἃγιο Πολύκαρπο ὃπως εἲδαμε παραπάνω. Και ἀφοῦ και σύ πιστεύεις στην ἀναλαμπή τῆς Ὁρθοδοξίας που ἒρχεται και μάλιστα σύντομα, (μετά τον γενικό πόλεμο που εἶναι ἐπί θύραις), γιατί δεν κάνεις λίγη ὑπομονή να στείλει Ὁ Θεός τον Ἃγιο Ἰωάννη που προφητεύεται και να μᾶς ἐνημερώσει και να λύσει αὐτά τα δύσκολα θεολογικά θέματα; Ἀλλά στρέφεσαι κατά τῆς Πανορθοδόξου αὐτῆς Συνόδου με ἀθεοφοβία; Εἶσαι τόσο σίγουρος ὃτι σφάλλει ἡ Πανορθόδοξη Σύνοδος και ὂχι ἐσύ; Μήπως αὐτό εἶναι ὑπέρμετρος ἐγωϊσμός ἀπό μέρους σου; Ὁ σοφός προγονικός μας Ἑλληνικός λαός (και ὂχι οἱ σημερινοί Ἑλλαδίτες ὃπως καταντήσανε οἱ περισσότεροι προσκυνημένοι στην παναίρεση και στα μπόλι@), λέει τη ρύση: «δάσκαλε πού δίδασκες….».
Ἒγραφα τελευταῖα, την 7η Μαρτίου 2024
(Μνήμη τῶν Ἁγίων Ἱερομαρτύρων, τῶν ἐν
Χερσῶνι ἐπισκοπησάντων και τῶν σύν αὐτοῖς)
Νεκτάριος Μοναχός ὁ ἐκ Κορίνθου
Παραπομπές στον Ἐπίλογο:
(1*) Κακοδοξίες, πλάνες και αἱρέσεις τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιμανδρίτου Ἀθανασίου Μυτιληναίου https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2020/12/blog-post.html
(2*) Ἀπόσπασμα ἀπό το ἂρθρο: 067 07/07/2022 “Ἡ ἀπεικόνιση τῆς Ἁγίας Τριάδος” https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2022/07/067-07072022.html , που ἀφορᾶ τόν Ἰ.Καρδάση: «…..παραθέτουμε τὸ κείμενο τοῦ Ἰ.Καρδάση στὸ ὁποῖο συμφωνοῦμε σέ γενικές γραμμές, χωρὶς αὐτὸ βέβαια νὰ σημαίνει ὅτι ἀναγκαστικὰ συμφωνοῦμε σὲ κακόδοξες θέσεις του σὲ ἄλλα Ἐκκλησιολογικά θέματα ποὺ αὐτὸς διακηρύττει δημοσίως, (ὃπως γιά τήν μή ἀποδοχή ἐκ μέρους του τῆς ἀποτειχίσεως ὡς ἐπιβεβλημένη βάσει τῶν ἱερῶν κανόνων, κ.ἂ.)»
Ἐπίσης ἀπόσπασμα ἀπό το ἲδιο ἂρθρο, που ἀφορᾶ τόν “ἱερομόναχο”- ἁγιογράφο Γρηγόριον Ζιώγον Γ.Ο.Χ., «Διευκρινίζουμε ἐδῶ ὃτι ἡ ἀποδοχή ἀπό μᾶς τῆς μελέτης του αὐτῆς (ἐκτός τοῦ παραπάνω σημείου πού διαφωνοῦμε), δέν σημαίνει ὃτι συμφωνοῦμε καί σέ ἂλλες θέσεις καί ἀπόψεις του (ὃπως γιά τό παλαιοημερολογητικό, Γ.Ο.Χ. κ.ἂ.).
(3*) «Ὁ Ὠριγένης. Ἕνας κορυφαῖος ποὺ ἡ Ἐκκλησία ἀγάπησε ἀλλὰ καὶ καταδίκασε» Ἡ θέση τοῦ Ὠριγένη στὴν Ἐκκλησία. https://www.oodegr.com/oode/sygrafeis/wrigenhs_1.htm
δ. «……Ἔχει ἐξαιρετικὴ σημασία τὸ γεγονὸς ὅτι αὐτοὶ ποὺ πρωτοστάτησαν στὴ δημιουργία τῆς Θεολογίας, ποὺ εἶχαν καθοριστικὸ ρόλο στὴν Παράδοση, ποὺ ὑπῆρξαν μεγάλοι Θεολόγοι καὶ ποὺ γιὰ ὂλ’ αὐτὰ εἶναι κατ' ἐξοχὴν Πατέρες καὶ Διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, τήρησαν τελείως διαφορετικὴ στάση…….στὸ πρόβλημα Ὠριγένης.
Πρόκειται γιὰ τοὺς ἁγίους: Ἀθανάσιο Ἀλεξανδρείας (+373), τὸν Μέγα Βασίλειο (+379), τὸν Γρηγόριο Θεολόγο (+390), τὸν Γρηγόριο Νύσσης (+394), τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο (+407), καὶ τὸν Ἰλάριο Πικταβίου (+367), τὸν Ἀμβρόσιο Μιλάνου (+397) καὶ Βικέντιο Λειρίνου (+πρὸ 450) στὴ Δύση.
Οἱ ἃγιοι Πατέρες καὶ Διδάσκαλοι αὐτοὶ γνώριζαν καλὰ καὶ χρησιμοποιοῦσαν παντοιοτρόπως τὸν Ὠριγένη καὶ μολονότι εἶχαν βαθειὰ συνείδηση τῶν παρεκκλίσεών του, τῶν κακοδοξιῶν καὶ τῶν σφαλμάτων του, ἔκαιε μέσα τους ἄσβεστη ἀγάπη γι’ αὐτόν, ὅπως ἀποδεικνύει τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Ἀθανάσιος σημειώνει ἀλλὰ καὶ συγχρόνως ἀμβλύνει τὶς πολλὲς ὠριγένειες παρεκκλίσεις, ἐκτιμώντας αὐτὲς σὰν προσωπικὲς ἀκροβασίες καὶ «γυμνασίες» τοῦ «φιλοπόνου» ἀλεξανδρέα (Περὶ Νίκαιας 27, 1-2). Τὰ σχετικὰ χωρία τοῦ Ἀθανασίου προδίδουν ἀδιόρατη τρυφερότητα γιὰ τὸν Ὠριγένη, τοῦ ὁποίου πολυσήμαντα θεολογικὰ σχήματα (ὅπως ὅτι ὁ Λόγος εἶναι εἰκὼν καὶ ἀπαύγασμα τοῦ Θεοῦ Πατρὸς) γίνονται ὀρθόδοξα, παίρνουν τὸ ἀληθινό τους νόημα, μόνο μὲ τὴ θεολογία τοῦ Ἀθανασίου.
Ὁ Μ. Βασίλειος (μὲ τὴ συνεργασία ἴσως τοῦ Θεολόγου Γρηγορίου) συνέταξε τὴν περίφημη Φιλοκαλία, δηλαδὴ ἀνθολογία κειμένων τοῦ Ὠριγένη. [οἱ ὑπογραμμίσεις ἡμ.] Τὸ ἐγχείρημα τοῦτο προϋποθέτει ἐκτίμηση καὶ ἀγάπη στὸ πρόσωπο καὶ στὸ ἔργο τοῦ Ὠριγένη, ἀλλὰ καὶ προσπάθεια νὰ ὑπερασπίσουν ἔμμεσα τὸν ἄνδρα καὶ νὰ ὑπογραμμίσουν τὴ χρησιμότητά του στὴν Ἐκκλησία. Ὡστόσο ὁ Μ. Βασίλειος γνωρίζει καὶ σημειώνει τὶς παρεκκλίσεις τοῦ Ὠριγένη (Περὶ Ἁγ. Πνεύματος 29, 73), ὁ δὲ Γρηγόριος χρησιμοποιεῖ πολλὰ σχήματά του, ἀλλὰ συχνότατα βρίσκεται στὴν ἀνάγκη νὰ τὰ ὀρθοδοξοποιήση. Ὁ Γρηγόριος Νύσσης ἐπηρεάσθηκε περισσότερο ἀπὸ τὴ σκέψη τοῦ Ὠριγένη, ἀλλὰ γνωρίζει καὶ νὰ καταδικάζη ὠρισμένες ἀντιλήψεις του (περὶ προϋπάρξεως τῶν ψυχῶν κ.ἂ.: Περὶ κατασκευῆς 28, 29).
Οἱ δυτικοὶ Πατέρες
Ἰλάριος, Ἀμβρόσιος καὶ Βικέντιος τήρησαν συνετὴ στάση στὸ πρόβλημα, ἀνάλογη πρὸς
ἐκείνη ἑλλήνων Πατέρων, διότι καὶ φρόνημα γνήσιο εἶχαν καὶ τὴ μεγαλοσύνη τοῦ Ὠριγένη
ἀναγνώριζαν. Γενικὰ παρατηροῦμε ὅτι στὴν περίπτωση ποὺ δὲν μποροῦσε κανεὶς νὰ συγκινηθῆ
ἀπὸ τὴν ἀπέραντη ἀγάπη τοῦ Ὠριγένη στὸ Χριστό, στὴν ἀλήθεια καὶ στὴν ἄσκηση, ἀρκοῦσε
γιὰ νὰ τηρήση στάση συνετὴ στὸ πρόβλημα ὅτι ἀπάντησε στὴν ἀντιωριγενιστικὴ τοῦ ἐποχὴ
ἕνας προσωπολήπτης καὶ ἄστατος ἐκκλησιαστικὸς ἄνδρας, ὁ Θεόφιλος Ἀλεξανδρείας: «εἰ τί οὒν ἐν αὐτοῖς (τοῖς βιβλίοις τοῦ Ὠριγένους)
ἐφεύρω καλόν, τοῦτο δρέπομαι, εἰ δὲ τί μοὶ ἀκανθῶδες φανείη, τοῦτο ὡς κεντοῦν ὑπερβαίνω»
(Σωκράτης, Ἐκκλ. Ἱστ. ΣΤ' 17)».
(4*) Γιὰ τὸ ψέμα καὶ τὴ δολιότητα (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης) (ἀποσπάσματα): http://www.diakonima.gr/2023/02/07/gi%e1%bd%b0-t%e1%bd%b8-psema-ka%e1%bd%b6-t%e1%bd%b4-doliotita-%e1%bc%85gios-nikodimos-%e1%bd%81-%e1%bc%81gioritis/
«Ἀδελφοί μου Χριστιανοί, προσέχετε, ὅσο μπορεῖτε, νὰ μὴ λέτε ψέματα, γιατί τὸ ψέμα εἶναι ἔφεύρεση τοῦ διαβόλου καὶ ὁ διάβολος εἶναι ὁ πατέρας τοῦ ψεύδους. Ἑπομένως, ὅσοι εἶναι ψεῦτες, ἔχουν πατέρα τους τὸν διάβολο καὶ μοιάζουν μ’ αὐτὸν καὶ τὸν ἔχουν πατέρα, καθὼς τὸ ἀναφέρει καὶ ὁ Κύριός μας στὴν Ἁγία Γραφή, λέγοντας: «Ὁ πατέρας ποὺ ἔχετε ἐσεῖς εἶναι ὁ διάβολος, κι ὅσα ἐπιθυμεῖ ὁ πατέρας σας, αὐτὰ θέλετε νὰ κάνετε. Ἐκεῖνος ἐξαρχῆς ἦταν ἀνθρωποκτόνος καὶ δὲν μπόρεσε νὰ σταθεὶ μέσα στὴν ἀλήθεια, γιατί δὲν ὑπάρχει μέσα του τίποτε τὸ ἀληθινό. Ὅταν λέει ψέματα, ἐκφράζει τὸν ἑαυτό του, γιατί εἶναι ψεύτης καὶ εἶναι ὁ πατέρας τοῦ ψεύδους (Ἰωαν.8,44) Ἀντίθετα, ὅσοι λένε τὴν ἀλήθεια, ἔχουν ὡς πατέρα τους τὴν Ἀλήθεια, ποὺ εἶναι ὁ Θεὸς καὶ ὁ Ἰησοῦς Χριστός…… «Μὴ λέτε ψέματα ὁ ἕνας στὸν ἄλλον, ἀφοὶ βγάλατε ἀπὸ πάνω σας τὸν παλαιὸ ἀμαρτωλὸ ἑαυτό σας μὲ τίς συνήθειές του, καὶ ντυθήκατε τὸν καινούργιο ἄνθρωπο, ποὺ ἀνανεώνεται συνεχῶς, σύμφωνα μὲ τὴν εἰκόνα τοῦ Δημιουργοῦ του, ὥστε μὲ τὴ νέα ζωὴ νὰ φθάσει στὴν τέλεια γνώση τοῦ Θεοῦ» (Κολ. 3,9)……
Κάθε ψέμα, ὅ,τι λογῆς κι ἂν εἶναι, μὲ ὅποιο τρόπο κι ἂν λέγεται, εἶναι κακὸ καὶ ὀλέθριο. Τὸ ψέμα δὲν πρέπει νὰ τὸ φέρνουν στὸ στόμα τους οἱ Χριστιανοί, διότι τοὺς γίνεται εὔκολα κακὴ συνήθεια, ὅπως λέει ὁ σοφὸς Σειράχ: «Ἀπόφευγε νὰ λὲς ὁποιοδήποτε ψέμα, γιατί αὐτὴ ἡ συνήθεια δὲν βγάζει σὲ καλό» (Σοφ. Σειρ. 7,13). Καὶ σὲ ἄλλο σημεῖο λέει ὁ ἴδιος ὁ Σειράχ, ὅτι «ὁ κλέφτης εἶναι προτιμότερος ἀπὸ τὸν ἐπαγγελματία ψεύτη, ἀλλὰ καὶ οἱ δυὸ βαδίζουν στὴν καταστροφὴ καὶ στὴν ἀπώλεια» (Σοφ. Σειρ. 20,25)……..
Κι ἂν ὁ Θεὸς ἐμπόδισε τοὺς Ἑβραίους -ποὺ ἦταν ἀρχάριοι πνευματικὰ σὰν νήπια- νὰ μεταχειρίζονται δολιότητες στὶς σχέσεις τους μὲ τοὺς ἀδελφούς τους, πόσο μᾶλλον ἐμποδίζει ἐσᾶς, τοὺς Χριστιανοὺς νὰ πέφτετε σὲ δόλο; Ἐσᾶς τοὺς Χριστιανοὺς ποὺ εἶσθε τέκνα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ἔχετε φθάσει σὲ πιὸ ὥριμη πνευματικὴ κατάσταση «στὴν τελειότητα ποὺ μέτρο της εἶναι ὁ Χριστός»; (Ἐφεσ.4,13). Περιπλέκεστε σὲ δολιότητες καὶ δὲν ἀκοῦτε τὸν προφήτη Δαβὶδ ποὺ λέει ὅτι ὁ Θεὸς παραχωρεὶ νὰ περιπέσουν σὲ πολλὰ κακὰ καὶ σὲ ἀπίστευτες δυστυχίες ἐκεῖνοι ποὺ δολιεύονται τὸν πλησίον τούς: «Εὐτυχοῦν τώρα», λέει ὁ Ψαλμωδός. «ἀλλὰ γιὰ τίς δολιότητές τους θὰ παραχωρήσεις νὰ πέσουν σὲ πολλὰ βάσανα» (Ψαλμ. 72,18)..…
Γι’ αὐτό, ἀδελφοί
μου, γιὰ νὰ μὴν παραδοθεῖτε κι ἐσεῖς στὴ δίκαιη παιδεία τοῦ Θεοῦ, παραιτηθεῖτε ἀπὸ
κάθε κακία καὶ κάθε εἴδους ὑποκρισία. Καὶ οὔτε λόγια δόλια καὶ ἀπατηλὰ νὰ λαλεῖτε,……οὔτε
στὴν πράξη νὰ μεταχειρίζεστε τὴ δολιότητα……Ἔτσι σᾶς προτρέπει νὰ κάνετε καὶ ὁ κορυφαῖος
ἀπόστολος Πέτρος στὴν Ἐπιστολή του: «Πετᾶξτε ἀπὸ πάνω σας», λέει, «κάθε
εἴδους κακία, κάθε δολιότητα, ὑποκρισία, φθόνο καὶ κάθε εἴδους κακογλωσσιά. Σὰν
τὰ νεογέννητα βρέφη, νὰ λαχταρᾶτε τὸ λογικὸ γάλα, γιὰ νὰ αὐξηθεῖτε πνευματικὰ καὶ
νὰ ὁλοκληρώσετε τὴ σωτηρία σας» (Α΄ Πετρ. 2,1-3)……
Ἔτσι θὰ βρεῖτε παρρησία ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, μπροστὰ στὸν Ὁποῖο δὲν μπορεῖ νὰ σταθεῖ
κανένας ἄνθρωπος ποὺ διακατέχεται ἀπὸ δόλο, ὅπως λέει ὁ Ἰώβ: «Κανένας
ἄνομος καὶ δόλιος ἄνθρωπος δὲν τολμᾷ νὰ παρασταθεῖ ἐνώπιον Αὐτοῦ» (Ἰώβ. 13,16).
(5*) Ρώτησαν κάποτε τὸν ἀββᾶ Ἀγάθωνα. Ἐσὺ εἶσαι ὁ Ἀγάθων; Ἀκοῦμε γιὰ σένα ὅτι εἶσαι πόρνος καὶ ὑπερήφανος. – Ναί, ἔτσι εἶναι, ἀπαντᾶ ὁ ἀσκητής.
– Ἐσὺ εἶσαι ὁ Ἀγάθων ποὺ φλυαρεῖς καὶ κατακρίνεις; – Ἐγὼ εἶμαι.
– Ἐσὺ εἶσαι ὁ Ἀγάθων ὁ αἱρετικός; – Δὲν εἶμαι αἱρετικός, ἀπαντᾶ ὁ Ἀγάθων.
– Πές μας, τὸν παρακάλεσαν τότε, γιατί τόσα σοῦ εἴπαμε καὶ τὰ δέχθηκες, ἀλλὰ τὸ τελευταῖο δὲν τὸ ἄντεξες;
– Τὰ πρῶτα ὠφελοῦν τὴν ψυχή μου, ἀλλὰ ἡ αἵρεση εἶναι χωρισμὸς ἀπ’ τὸν Θεό, καὶ δὲν θέλω νὰ χωρισθῶ ἀπ’ τὸν Θεό. Γεροντικὸ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου