-
Σχόλιο ἰστοσελίδας: «Ἡ παροῦσα ἀνάρτηση ἔρχεται νὰ ἀντικρούση μιὰ κακοδοξία πού ἔπεσε στὴν ἀντίληψή μας, την ὁποία ὑπερασπίζουν, ἀκόμα καὶ μὲ μένος, κάποιοι «ἀποτειχισμένοι” (τὰ εἰσαγωγικὰ μπῆκαν γιὰ νὰ δείχνουν ὅτι ὑπάρχουν καὶ ἀποτειχισμένοι ποὺ ΔΕΝ ὀθροδοξοῦν, ἔτσι ὥστε, ἀντὶ νὰ παραμείνουν μὲ τὸν Χριστὸ διὰ τῆς ὑπακοῆς ποὺ ἔκαναν στοὺς κανόνες ποὺ τὴν προβλέπουν ὡς ὁμολογία πίστεως ἐν καιρῶ αἱρέσεων, ἀπομακρύνονται ἀκόμα περισσότερο ἀπὸ Αὐτόν, διὰ τῆς ἀθέτησης τῆς εὐλογίας ποὺ τοὺς κατέστησε “ἐκλεκτούς”, προβαίνοντας σὲ αὐτοσχεδιαστικὲς ἑρμηνεῖες καὶ διαστρεβλώσεις τῶν ἐννοιῶν τῶν ἁγιοπατερικῶν κειμένων).
Αὐτοί δυστυχῶς, ἀντιγράφουν κατὰ πάντα τους σχισματοαιρετικοὺς παλαιοημερολογῆτες και ἐμπνεόμενοι από σχετικές μελέτες πού μερικοί ἀπό αὐτούς δημοσιεύουν, (οἱ ἂνω ἀναφερόμενοι), μαζί με τις ἂλλες κακοδοξίες τους, κακοδοξοῦν έπίσης και ὃταν διακηρύττουν ὅτι μποροῦν νὰ σωθοῦν οἱ μὴ γνωρίζοντες περὶ Χριστοῦ “καλοὶ” ἀβάπτιστοι (ἀντίθετα μὲ τὴν διδασκαλία.τῶν.Ἁγίων.Πατέρων.σὲ.συμφωνία https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2020/10/1.html ), και ὃταν δεν δέχονται τὰ κείμενα τῶν Ἁγίων Προφητῶν που συμφωνοῦν μεταξύ τους, περὶ τῆς λεγομένης “ἀναλαμπῆς” τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τα ὁποῖα τὰ χαρακτηρίζουν..νόθα,.χωρὶς.ἀποδείξεις https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2021/02/v-behaviorurldefaultvmlo.html .
Ἐπί πλέον αὐτοί ἔχουν μεταπηδήσει στὸ λεγόμενο “παλαιὸ” ἡμερολόγιο, ἀπὸ τὸ “νέο” ποὺ μέχρι πρότινος ἀκολουθοῦσαν, καὶ κάνουν σχίσμα στὴν ἀποτείχιση δογματίζοντες στην πράξη το ἡμερολόγιο, ὑβρίζοντες, συκοφαντῶντες καὶ ἀναθεματίζοντες!!! ρασοφόρους και μη, ἀποτειχισμένους ἀγωνιστὲς τῆς πίστεως καὶ διωκόμενους, και μάλιστα για θέματα ἂσχετα τῆς πίστεως.
Ἐπειδή λοιπόν πέρα ἀπὸ τὶς πολλὲς κακοδοξίες καὶ αἱρέσεις ποὺ διακηρύττουν, συλλαμβάνονται (καὶ μόνοι τους ἀποκαλύπτονται) κακοδοξοῦντες καὶ σὲ ἕνα ἀκόμα θέμα, πού εἶναι ἡ ἀπεικόνηση Τῆς Ἁγίας Τριάδος, παραθέτουμε τὸ κείμενο τοῦ Ἰ.Καρδάση στὸ ὁποῖο συμφωνοῦμε σε γενικές γραμμές, χωρὶς αὐτὸ βέβαια νὰ σημαίνει ὅτι ἀναγκαστικὰ συμφωνοῦμε σὲ κακόδοξες θέσεις του σὲ ἄλλα Ἐκκλησιολογικά θέματα ποὺ αὐτὸς διακηρύττει δημοσίως, (ὃπως για την μη ἀποδοχή ἐκ μέρους του τῆς ἀποτειχίσεως ὡς ἐπιβεβλημένη βάσει τῶν ἱερῶν κανόνων, κ.ἂ.).
Να ὑπενθυμίζουμε σὲ ὅσους δὲν τὸ ξέρουν, ὅτι ἄλλο "ἀνοχὴ" πρὶν τὴν Σύνοδο τοῦ τί λέγει κάποιος σε θέματα “θεολογούμενα” καὶ ΑΛΛΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ποὺ τὸ ζήτημα δὲν εἶναι πλέον "θεολογούμενο" ἀλλὰ ξεκαθαρισμένο καὶ ὑπάρχει σαφής καταδίκη ὅσων ἀπὸ τότε καὶ μετὰ λένε τὰ ἀντίθετα μὲ τὴν Σύνοδο τῆς Μόσχας τοῦ 1666 ἡ ὁποία σύμφωνα με τους κανόνες τῆς Ἐκκλησίας ὑπερισχύει τῶν κατά μέρος Πατέρων [βλέπε Ἱ.Πηδάλιον Προλεγόμενα γενικά περί τῶν Ἱερῶν Κανόνων: «ὃτι οἱ κανόνες τῶν οἰκουμενικῶν συνόδων, ὑπερισχύουν τῶν τοπικῶν, και οἱ (κανόνες) τῶν τοπικῶν (συνόδων) ὑπερισχύουν τῶν κατά μέρος Πατέρων, και μάλιστα τῶν μη ὑπό οἰκουμενικῆς Συνόδου κυρωθέντων». (Ὑποσημείωση 3 ιβ’). Βλέπε και τα τῆς Ζ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου που ἀναφέρονται στά παρακάτω κείμενα τῶν Γρηγορίου Ζιώγα και Ἰ. Κ.].
Διευκρινίζουμε ὃτι ἡ Ἁγία Ζ´ Οἰκουμενική Σύνοδος, στην Η´ Πρᾶξη της ὃταν λέγει: «Πιστεύοντες εἰς ἓνα Θεόν ἐν Τριάδι ἀνυμνούμενον, τάς τιμίας Αὐτοῦ εἰκόνας ἀσπαζόμεθα», δεν ἐννοεῖ ὃλες, δηλαδή και αὐτές τις εἰκόνες που εἰκονίζουν Τον Θεό Πατέρα με σάρκα, ἀλλά μόνο τις τίμιες, αὐτές δηλ. που ἱστοροῦν ἐμφανίσεις Της σε ἁγίους ἀνθρώπους π.χ. με μορφή Τριῶν Ἀγγέλων ὃπως στην φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ, ἢ με τη μορφή τῶν Τριῶν Ἀγγέλων που ἐμφανίστηκε στον ὃσιο Ἀλέξανδρο τοῦ Σβήρ ἢ τῆς Βαπτίσεως Τοῦ Χριστοῦ. Ἂλλως (ἐάν δηλ. ἡ Ζ’ Οἰκουμενική ἐννοοῦσε και αὐτές που παριστάνουν Τον Κύριο Σαβαώθ Πατέρα με σάρκα), ἡ Σύνοδος τῆς Μόσχας, δεν θα τολμοῦσε να ἀπαγορεύσει στους ἁγιογράφους την εἰκονογράφηση αὐτῶν (τῶν ἀλλοτρίων ἐκκλησιολογικά) εἰκόνων.
Διαστρεβλώνουν λοιπόν οἱ ἀνωτέρω ἀναφερόμενοι κακόδοξοι τις ἀποφάσεις τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων κατά το δοκοῦν ἀθεόφοβα. Εὐχόμεθα ὁ φιλεύσπλαχνος Θεός να τους χαρίσει μετάνοια και διόρθωση.
Παραθέτουμε ἐδῶ ἓνα μικρό τμῆμα τῆς ἐμπεριστατωμένης μελέτης τοῦ “ἱερομονάχου”- ἁγιογράφου Γρηγορίου Ζιώγου Γ.Ο.Χ., με τίτλο: «Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ» με την ὁποία (μελέτη) συμφωνοῦμε σε γενικές γραμμές, ἐκτός τοῦ αὐθαίρετου πού λέγει, ὃτι δεν πρέπει να τιτλοφορεῖται “ἡ Ἁγία Τριάς” στην εἰκόνα τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ ὡς βλάσφημη, ἀλλά μόνο “ἡ φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ” και ὃτι πρέπει ἀπαραίτητα να εἰκονίζονται σ'αὐτήν και ὁ Πατριάρχης Ἀβραἀμ και ἡ δικαία Σάρρα, ἂλλως θεωρεῖται και αὐτή ἡ εἰκόνα βλάσφημη. Σ' αὐτό δεν συμφωνοῦμε, γιατί τότε πρέπει να εἶναι βλάσφημη και ἡ εἰκόνα Τῆς Ἁγίας Τριάδος τοῦ ὁσίου Ἀνδρέα Ρουμπλιέβ που δεν παριστάνει τον Πατριάρχη και την δικαία Σάρρα. Διευκρινίζουμε ἐδῶ ὃτι ἡ ἀποδοχή ἀπό μᾶς τῆς μελέτης του αὐτης (ἐκτός τοῦ παραπάνω σημείου που διαφωνοῦμε), δεν σημαίνει ὃτι συμφωνοῦμε και σε ἂλλες θέσεις και ἀπόψεις του (ὃπως για το παλαιοημερολογητικό, Γ.Ο.Χ. κ.ἂ.). Βλέπε ὁλόκληρο το κείμενο τῆς μελέτης: https://agioskosmas.gr/antiairetika.asp?isue=111&artid=4808
«……Ἀλλὰ καὶ στὰ Πρακτικὰ Οἰκουμενικῶν Συνόδων, τόμος Γ’ σελίς 314 διαβάζουμε: «Τοῦ δὲ Θεοῦ εἰκόνας ποιοῦμεν, λέγω δὴ τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καθὼς ὤφθη ἐπὶ τῆς γῆς καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη, τοῦτον γράφοντες καὶ οὒχ ὡς νοεῖται φύσει Θεός. Ποία γὰρ ὁμοίωσις, ἢ ποῖον σχῆμα τοῦ ἀσωμάτου καὶ ἀσχηματίστου λόγου τοῦ Πατρός;
Οἰ Ἃγιοι θεοφόροι Πατερες καὶ ἡ Ἁγία 7η Οἰκουμενική Σύνοδος λέγουν ὅτι ἡ Ἁγία Τριὰς μὲ τὸν Ἄναρχο Πατέρα δὲν εἰκονίζεται. Δὲν ζωγραφίζεται ὁ Οὐράνιος Θεὸς Πατέρας, παρὰ μόνον ὁ Χριστὸς ποὺ ἔλαβε ἀνθρώπινην σάρκα. Διότι ὁ Πατὴρ εἶναι Πνεῦμα, Ἀόρατος, Ἀσχημάτιστος, Ἀπαθής, Ἄκτιστος, Ἀΐδιος, Ἂτρεπτος, Ἄπειρος, Ἀσώματος, Ἀκατάληπτος, Ἀνεξιχνίαστος, Ἀπερίγραπτος, Ἀνεικόνιστος.
Πᾶς Κληρικός, Μοναχός, λαϊκός, ποὺ δὲν παραδέχεται τὴν ἀπόφαση τῆς Ἁγίας 7ης Οικουμενικης Συνοδου, βλασφημεῖ εἰς τὸ Ἅγιον Πνεῦμα καὶ ὅπως λέγει ὁ Χριστός: «Ἡ ἁμαρτία αὐτὴ οὐκ ἀφεθήσεται εἰς τὸν αἰώνα» (Πράξις Ζ’ τόμος Γ’ σελίς 381).
Ἡ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος εἴναι το στόμα τοῦ ἀλαθήτου της Ἐκκλησίας, ἀποτελεῖ ὅμως καὶ τὸν ἀνώτατον καὶ αὐθεντικὸν κριτὴν καὶ ρυθμιστὴν πάντων των ἀναφυομένων ἑκάστοτε σοβαρῶν ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων, τῶν διαταρασσόντων τὴν εἰρήνην καὶ τὴν ἑνότητα τῆς ὅλης ἢ καὶ ἐπὶ μέρους Ἐκκλησίας. Ἡ ἀπόφασις τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου παραμένει ἀνέκκλητος, διότι δὲν ὑπάρχει κριτήριον ἀνώτερον αὐτῆς»…….
«…..Και ὁ Ἃγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός (ὁ Θεολόγος), στον ὁποῖο στηρίχθηκαν οἱ ἀποφάσεις τῆς 7ης Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἀναφέρει: «Λέγοντας ὅτι ὁ Χριστὸς ἐκάθισε δεξιά τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς δὲν ἐννοοῦμε τοπικά. Γιατί πῶς ὁ ἀπερίγραπτος ἔχει δεξιὰ μὲ τοπικὴ ἔννοια; Δεξιά καὶ ἀριστερὰ εἶναι τὰ γνωρίσματα αὐτῶν ποὺ περιγράφονται. Δεξιά Τοῦ Πατρὸς λέγομεν τὴν Δόξα καὶ τὴν τιμὴ Τῆς Θεότητος ὅπου ὁ Υἱὸς Τοῦ Θεοῦ εἶχε πρὶν ἀπὸ τοὺς αἰῶνες ὑπάρχων ὡς Θεὸς καὶ ὁμοούσιος μὲ Τὸν Πατέρα» (P.G. 94/1104 B, C).
Ὁ εἰκονισμός τοῦ Θεοῦ χαρακτηρίζεται ἀπό τον Ἃγιο Δαμασκηνό ὡς μεγάλη ἁμαρτία, ἀσέβεια καί ἂκρα παραφροσύνη (σελ. 117 P.G. 94/1169 C, 1172 A)».
Τέλος, στο ἐπιχείρημα ὃτι ὁ Ἃγιος Νεκτάριος εἶχε στο κελί του τέτοια εἰκόνα, χωρίς καθόλου να ἀμφισβητοῦμε την ἁγιότητά του, λέγουμε το ἀληθές, ὅτι γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀκόμα και ἓνας ἃγιος δὲν σημαίνει ὃτι εἶναι και ἀλάθητος. Ἂλλωστε αὐτό που ὁ Ἃγιος δεχόταν (παρά τους ἱερούς κανόνες) ἢ ἀνεχόταν, δηλ. την εἰκόνα Τῆς Ἁγίας Τριάδας που εἰκονίζει Τον Θεό Πατέρα με σάρκα, ἦταν κοινός τόπος στην ἐποχή του ὃπως και μέχρι σήμερα στους Ναούς και στα σπίτια και σε ἂλλους χώρους, ἀνεχόταν ἡ Ἐκκλησία λόγω τῆς ἂγνοιας τῶν πιστῶν, ἀλλά και τῶν κληρικῶν ὡς ἐπί το πλεῖστον. Ὃμως ἂς ἒχουμε ὑπ’ὃψη μας, το τοῦ ὁσίου Νικοδήμου (στα προλεγόμενα περί τῶν ἱερῶν κανόνων τοῦ Πηδαλίου στην 3θ Ὑποσημείωσή του, «ὃτι τα σπάνια και οἱκονομικά, και ὃσα γίνονται ἀπό ἀνάγκη, ἢ ἀπό κάποια κακή συνήθεια, δεν ἀποτελοῦν νόμο και κανόνα και παράδειγμα τῆς Ἐκκλησίας, και βλέπε την ἑρμηνεία τοῦ ξη’ Ἀποστολικοῦ (κανόνα). Ὃταν ὃμως παρέλθει αὐτή ἡ συγκεκριμμένη οἰκονομία και ἀνάγκη, πάλι πρέπει να ἐφαρμόζονται οἱ κανόνες. Βλέπε και την ὑποσημείωση τοῦ μστ’ (Ἀποστολικοῦ κανόνα) και τον ιγ’ τῆς Α’ Οἰκουμενικῆς συνόδου»
Ἡ ἀπεικόνιση τῆς Ἁγίας Τριάδος. (Ἰ.Καρδάση)
Ἡ ἀπεικόνιση τῆς Ἄγ. Τριάδας εἶναι ἀπότοκος τῆς Θεολογίας της καὶ καταγράφει τὶς σχέσεις μεταξύ τῶν Τριῶν Προσώπων. Εἶναι γνωστὸ ὅτι στὴν Ὀρθόδοξη Εἰκονολογία ἐπιτρεπτὴ εἶναι ἡ ἀπεικόνιση μόνον ὅσων εἴδαμε καὶ συνέβησαν ἱστορικά, τῶν προφητικῶν ὁράσεων καὶ συμβόλων, τοῦ σαρκωθέντα Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, τῆς Θεοτόκου καὶ τῶν Ἁγίων.
Ἡ ἀπεικόνιση τῆς Ἁγίας Τριάδας ὡς Τριῶν Προσώπων, ὅπου ἀπεικονίζεται ὁ Πατέρας ὡς «παλαιός των ἡμερῶν», ὁ Υἱὸς ὡς νέος καὶ τὸ Ἄγ. Πνεῦμα «ἐν εἴδει περιστερᾶς» εἶναι εἰκόνα ξένη πρὸς τὴν διδασκαλία τῶν Πατέρων, μεταφερθεῖσα στὸν Ὀρθόδοξο χῶρο ἀπὸ τὴ Δύση, μετὰ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης.
Ἡ ἀπεικόνιση αὐτὴ ἀποτελεῖ συγκαλυμμένη εἰδωλολατρία, καθὼς μέσα ἀπὸ ὀρθολογιστικὲς διαδικασίες περιθέτει σωματικὰ σχήματα στὴ Θεότητα. Ἡ ἀποτύπωση τῶν ἐνδοτριαδικῶν σχέσεων εὐνοεῖ τὴν παπικὴ ἀντίληψη περὶ τοῦ τρόπου ὕπαρξης τοῦ Ἄγ. Πνεύματος, δηλ. ἐκπορευόμενου ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱὸν ἐξ ἴσου, ποὺ εἶναι ἡ γνωστὴ πλάνη τοῦ filioque. Ἐπίσης ἡ εἰκόνα αὐτή, παρουσιάζοντας διαφορὰ στὶς μορφὲς Πατέρα καὶ Υἱοῦ ὡς πρὸς τὴ σωματικὴ ἡλικία, δίνει τὴν ἐντύπωση πὼς ὁ Υἱὸς εἶναι νεώτερός τοῦ Πατέρα, ἀντίληψη ποὺ εὐνοεῖ τοὺς νέο-Ἀρειανοὺς Χιλιαστὲς καὶ τοὺς ἀρνητὲς τῆς Θεότητας τοῦ Υἱοῦ, Ἑβραίους καὶ Μουσουλμάνους.
Γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ τῆς ἀπεικόνισης τῆς Ἁγίας Τριάδας ἔχει διατυπώσει ἡ Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ἡ ὁποία ὡς γνωστὸν ἀσχολήθηκε ἀποκλειστικὰ μὲ τὸ θέμα τῶν εἰκόνων, τὴ θέση τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας. Στὸν δογματικὸ ὄρο τῆς Συνόδου ἀναφέρεται ρητά, σὲ τί ὑλικὸ καὶ μὲ πιὰ ὕλη πρέπει νὰ ζωγραφίζεται μιὰ εἰκόνα καὶ σὲ ποιὰ τοποθεσία εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρχει: «….. ἀνατίθεσθαι τὰς σεπτάς καὶ ἁγίας εἰκόνας, τὰς ἐκ χρωμάτων καὶ ψηφίδος καὶ ἑτέρας ὕλης ἐπιτηδείως ἐχούσης, ἐν ταῖς ἁγίαις τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίαις, ἐν ἱεροῖς σκεύεσι καὶ ἐσθήσι, τοίχοις τε καὶ σανίσιν, οἴκοις τε καὶ ὀδοῖς…..».
Τὸ θέμα τῆς ἀπεικόνισης τοῦ Θεοῦ Πατέρα ὡς «παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν» σὲ ἀπεικονίσεις παλαιοδιαθηκικῶν ὁραμάτων (ὅπως π.χ. τοῦ ὁράματος τοῦ Δανιὴλ) ὑπῆρξε ἀντικείμενο ἐξέτασης κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἐκεῖ οἱ Πατέρες τῆς Συνόδου ρωτοῦν διὰ τοῦ στόματος τοῦ Πάπα Ρώμης ἁγίου Γρηγορίου Β΄: «Διατί τὸν Πατέρα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ οὒχ ἱστοροῦμεν καὶ ζωγραφοῦμεν;» γιὰ νὰ δώσουν ἀμέσως τὴν ἀπάντηση: «Ἐπειδὴ οὐκ οἴδαμεν τὶς ἐστίν (…) καὶ εἰ ἐθεασάμεθα καὶ ἐγνωρίσαμεν καθὼς τὸν Υἱὸν Αὐτοῦ, κακεῖνον ἂν εἴχομεν ἱστορῆσαι καὶ ζωγραφῆσαι» (PG XII 963 E).
Ἐπίσης γιὰ τὴν ἀπεικόνιση τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἡ ἴδια ἡ Σύνοδος ἀναφέρει: «….. καίτοι τῶν εὐαγγελικῶν οὐδαμῶς παραδεδοκότων γραμμάτων, ὅτι γέγονε περιστερὰ τὸ Ἃγιον Πνεῦμα, ἀλλὰ ὅτι ἐν εἴδει περιστερᾶς ὤφθη ποτὲ» (PG XIII 181 A).
Πρέπει νὰ σημειωθοῦν ἐδῶ δύο στάσεις ριζικὰ ἀντιφατικὲς πρὸς τὸ κείμενο τῶν πράξεων τῆς Ζ΄ Οἴκ. Συνόδου, δυὸ ἁγίων της Ἐκκλησίας μας, τοῦ ἁγίου Μακαρίου Καλοχερὰ ἐκ Πάτμου καὶ τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ ἁγιορείτη. Ὁ πρῶτος κτυπώντας τοὺς ρωμαιοκαθολικοὺς ρωτᾶ: «Εἶναι χριστιανοὶ αὐτοί, ποῦ ἀντίθετα πρὸς τὴν Ζ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ἀναπαριστάνουν τὸν ἀόρατο Πατέρα;».
Ἀπὸ τὴν πλευρὰ του ὁ ἅγιος Νικόδημος παρατηρεῖ: «Συμπεραίνεται ὅτι ὁ ἄναρχος Πατὴρ πρέπει νὰ ζωγραφίζεται καθὼς ἐφάνη εἰς τὸν προφήτην Δανιὴλ ὡς παλαιός των ἡμερῶν. Εἰ δὲ καὶ Πάπας Γρηγόριος ἐν τῇ πρὸς τὸν Ἴσαυρον Λέοντα ἐπιστολὴ λέγει, ὅτι δὲν ἱστοροῦμεν τὸν Πατέρα τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. αλλὰ τοῦτο λέγει ἁπλῶς, ἀλλ’ ὅτι δὲν ἐζωγραφοῦμεν αὐτὸν κατὰ τὴν θείαν φύσιν» (Πηδάλιο, σελ. 320).
Ὁ ἅγιος Νικόδημος μοιράζεται σ’ αὐτὸ τὸ θέμα τὴν ἄποψη, ποὺ εἶναι ἀποδεκτὴ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ ἁγίου Μακαρίου (18ος αιώνας) καὶ ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ ἡ Ἐκκλησία ἀντιλαμβάνεται τὰ ὁράματα τῶν προφητῶν.
Εἶναι ἀλήθεια, ὅτι γιὰ τὴν Ἐκκλησία ἡ ἁγιότητα δὲν ἦταν ποτὲ συνώνυμή τοῦ ἀλάθητου. Καθὼς τὸ εἶπε μὲ σοφία ὁ Ἐφέσου ἅγιος Μάρκος, γιὰ τὸν ὠριγενισμὸ τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης: «συμβαίνει κάποιος νὰ εἶναι διδάσκαλος καὶ ὡστόσο νὰ μὴν τὰ λέει ὅλα τέλεια σωστά. Διότι ποιὰ ἀνάγκη θὰ ὑπῆρχε γιὰ τοὺς Πατέρες νὰ κάνουν Οἰκουμενικὲς Συνόδους, ἂν καθένας τους σὲ τίποτε δὲν ἀπομακρυνόταν ἀπὸ τὴν ἀλήθεια;».
Ἀλλὰ τὸ θέμα τῆς ἀπεικόνισης τῆς Ἁγίας Τριάδας ἔχει λήξει τελεσίδικα στὴν Μεγάλη Σύνοδο τῆς Μόσχας τὸ 1666, ὅπου μέσα στὶς πράξεις τῆς Συνόδου, τὸ κεφάλαιο 43 εἶναι ἀφιερωμένο στὸ ζήτημα τῆς εἰκόνας τῆς θεότητας καὶ ἰδιαίτερά του Θεοῦ Πατέρα. Αὐτὸ τὸ κεφάλαιο ἔχει τὸν τίτλο: «Περὶ τῶν εἰκονογράφων καὶ τοῦ Σαβαώθ».
Στὶς ἀποφάσεις τῆς Συνόδου γιὰ τὸ συγκεκριμένο θέμα, ἀναφέρονται τὰ ἑξῆς: «Θεσπίζουμε ὅτι ἕνας ἱκανὸς ζωγράφος πού, ταυτόχρονα, εἶναι ἕνας καλὸς ἄνθρωπος (μὲ ἐκκλησιαστικὴ ἀξιοπρέπεια), θὰ διορίζεται διδάσκαλος τῶν εἰκονογράφων, ἀρχηγὸς καὶ ἐπιμελητής. ΄Ἔτσι οἱ ἀγνοοῦντες δὲν θὰ μποροῦν νὰ χλευάζουν τὶς ἅγιες εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ, τῆς Μητέρας του καὶ τῶν ἁγίων Του, τὶς ἄσχημες καὶ κακοζωγραφισμένες. και θὰ σταματήσει ἡ ματαιοδοξία μιᾶς δῆθεν σοφίας, ποὺ ἔχει ὁδηγήσει στὴν συνήθεια νὰ ζωγραφίζει ὁ καθένας κατὰ τὴ φαντασία τοῦ χωρὶς αὐθεντικὴ ἀναφορὰ καὶ μάλιστα ξεκινώντας ἀπὸ ποικίλες ἀναπαραστάσεις, τὸν Κύριο Σαβαώθ.
Ἐντελλόμεθα νὰ μὴν ζωγραφίζεται στὸ ἑξῆς ἡ εἰκόνα τοῦ Κυρίου Σαβαὼθ σύμφωνα μὲ μὴ λογοκριμένες ὁράσεις καὶ ἀνάρμοστες, διότι κανεὶς δὲν ἔχει δεῖ τὸν Κύριο Σαβαὼθ (δηλαδὴ τὸν Θεὸ Πατέρα) μὲ σάρκα. Μόνος ὁ Χριστὸς ἔχει εἰκονιστεῖ, ὅπως τὸν εἶδαν σαρκωμένο, δηλαδὴ ἀναπαριστανόμενο μὲ τὸ σῶμα Του καὶ ὄχι κατὰ τὴν θεότητά Του. το ἴδιο καὶ ἡ ὑπεραγία Μητέρα τοῦ Θεοῦ καὶ οἱ ἄλλοι ἅγιοί Του…..
….. Εἶναι ἐντελῶς παράλογο νὰ εἰκονογραφοῦν τὸν Κύριο Σαβαὼθ (δηλαδὴ τὸν Πατέρα), μὲ ἄσπρα γένια, μὲ τὸν μονογενῆ Υἱὸ στὸ στῆθος Του καὶ ἕνα περιστέρι ἀνάμεσά Τους, διότι κανεὶς δὲν εἶδε τὸν Πατέρα μέσα στὴν Θεότητά Του. Ὁ Πατέρας, πράγματι δὲν ἔχει σάρκα καὶ ὁ Υἱὸς δὲν ἐγεννήθη κατὰ σάρκα ἀπὸ τὸν Πατέρα πρὸ τῶν αἰώνων. Κι’ ἂν ὁ προφήτης Δαβὶδ λέει: «ἐκ γαστρὸς πρὸ ἑωσφόρου ἐγέννησά σε» (Ψαλμός ΡΘ΄ 3), αὐτὴ ἡ γέννηση, σίγουρα, δὲν εἶναι σωματική. αυτὴ ἦταν ἀνέκφραστη καὶ ἀπερινόητη. Διότι ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς λέει στὸ Εὐαγγέλιο: «οὐδεὶς γινώσκει τὸν Πατέρα εἰμὴ ὁ Υἱός«. Καὶ ὁ προφήτης Ἠσαΐας ζητᾶ στὸ 40ο κεφάλαιο: «τίνι ὠμοιώσατε κύριον καὶ τίνι ὁμοιώματι ὠμοιώσατε αὐτόν; μὴ εἰκόνα ἐποίησεν τέκτων ἢ χρυσοχόος χωνεύσας χρυσίον περιεχρύσωσεν αὐτὸν ὁμοίωμα κατασκεύασεν αὐτόν; (18-19)». Τὸ ἴδιο καὶ ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος λέει στὸ κεφάλαιο 17 τῶν Πράξεων: «γένος οὒν ὑπάρχοντες τοῦ Θεοῦ οὐκ ὀφείλομεν νομίζειν χρυσῶ ἢ ἀργύρω ἢ λίθω χαράγματι τέχνης καὶ ἐνθυμήσεως ἀνθρώπου τὸ θεῖον εἶναι ὅμοιον». Καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς λέει ἐπίσης (Περὶ οὐρανοῦ, κεφάλ. 20 γιὰ τὴν εἰκόνα): «Μόνον δὲ τὸ Θεῖον ἀπερίγραπτόν ἐστι πάντα πληροῦν καὶ πάντα περιέχον καὶ πάντα περιορίζον ὡς ὑπὲρ πάντα ὃν καὶ πάντα δημιουργῆσαν». Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος τὸ ἀπαγορεύει ἐπίσης μὲ παρόμοιο τρόπο.
Νὰ γιατί ὁ Κύριος Σαβαὼθ ποὺ εἶναι ἡ Θεότητα καὶ ἡ γέννηση τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ πρὸ τῶν αἰώνων, γίνονται ἀντιληπτοὶ μόνο ἀπὸ τὸ πνεῦμα μας. όσο γιὰ τὴν ἀναπαράστασή τους σὲ εἰκόνα δὲν ἁρμόζει σὲ καμία περίπτωση οὔτε εἶναι δυνατή. Ἐξ ἄλλου στὴ θ. λειτουργία τοῦ ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Χρυσόστομου χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ εὐχὴ ποὺ ὑποδηλώνει τὸ ἀδύνατό της ἀναπαράστασης τοῦ Κυρίου Σαβαώθ: «Σὺ γὰρ εἰ Θεὸς ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, ἀόρατος, ἀκατάληπτος…..«.
Καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα δὲν εἶναι ἀπὸ τὴ φύση τοῦ ἕνα περιστέρι, ἀλλὰ Θεός.
Κανείς, λοιπόν, δὲν εἶδε ποτὲ τὸ Θεό, καθὼς μαρτυρεῖ ὁ ἅγιος εὐαγγελιστὴς καὶ θεολόγος Ἰωάννης. Ὡστόσο, στὴν ἁγία βάπτιση τοῦ Χριστοῦ στὸν Ἰορδάνη ποταμό, τὸ Ἅγιον Πνεῦμα φάνηκε μὲ τὴ μορφὴ περιστεριοῦ καὶ γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς μποροῦμε νὰ τὸ ἀναπαριστάνουμε μὲ τὴ μορφή αὐτή σ’ αὐτὸ μόνο το μέρος.
Ἀλλοῦ, αὐτοὶ ποὺ κατανοοῦν τὰ πράγματα πνευματικὰ δὲν εἰκονίζουν τὸ Ἅγιον Πνεῦμα μὲ τὴ μορφὴ περιστεριοῦ. στο Ὅρος Θαβώρ, γιὰ παράδειγμα, παρουσιάστηκε μὲ τὴ μορφὴ γνόφου (νεφέλης) καὶ ἀλλοῦ μὲ ἄλλο τρόπο» (ὑπενθυμίζεται ἡ καιόμενη βάτος στὸν Μωϋσῆ καὶ οἱ πύρινες γλῶσσες τῆς Πεντηκοστῆς).
«Κατὰ τὸν Διονύσιο τὸν Ἀρεοπαγίτη, Σαβαὼθ μεταφράζεται ἀπὸ τὴν ἑβραϊκὴ γλώσσα μὲ τὴν ἔκφραση «ὁ κύριος τῶν Δυνάμεων».
Ἑπομένως, ὁ Κύριος των Δυνάμεων εἶναι ἡ Ἁγία Τριάς, ὁ Πατέρας, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Καὶ ἂν ὁ προφήτης Δανιὴλ λέει ὅτι εἶδε τὸν παλαιό των ἡμερῶν καθήμενον ἐπὶ θρόνου κρίσεως, δὲν ἐννοεῖ τὸν Πατέρα, ἀλλὰ τὸν Υἱό, ὁ ὁποῖος στὴν Δευτέρα Παρουσία Του, θὰ κρίνει πᾶν ἔθνος διὰ τῆς φοβερᾶς Του κρίσεως.
Ζωγραφίζουν ἐπίσης στὶς εἰκόνες τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τὸν Κύριο Σαβαώθ, ποὺ φυσᾶ μὲ τὸ στόμα Του κι αὐτὴ ἡ πνοὴ φθάνει στὴν κοιλιὰ τῆς ἁγίας Θεομήτορος. Ἀλλὰ ποῖος τὸ εἶδε αὐτὸ καὶ ποία ἁγία Γραφὴ τὸ μαρτυρεῖ; Ἀπὸ ποῦ τὸ πῆραν αὐτό; εἶναι φανερό, ὅτι μιὰ τέτοια χρήση καὶ ἄλλα παρόμοια πράγματα τὰ υἱοθέτησαν καὶ τὰ δανείστηκαν ἀπὸ ἀνθρώπους μάταιης γνώσης ἢ μᾶλλον ἀπὸ πνεῦμα διαταραγμένο ἢ ἀπόν. Νὰ γιατί παραγγέλλουμε νὰ σταματήσουν στὸ ἑξῆς αὐτὲς οἱ μεταφερμένες ἀπὸ ἀλλοῦ εἰκονογραφίες, ποὺ ἡ μάταιη γνώση γέννησε…..».
Καὶ ἡ Σύνοδος καταλήγει: «Τὰ λέμε αὐτὰ γιὰ νὰ ἀποστομώσουμε τοὺς εἰκονογράφους, γιὰ νὰ σταματήσουν νὰ κάνουν λαθεμένες εἰκόνες καὶ μάταιες καὶ στὸ ἑξῆς νὰ μὴ ζωγραφίζουν τίποτε σύμφωνα μὲ τὶς ἀτομικές τους ἰδέες καὶ χωρὶς αὐθεντικὲς ἀναφορές».
Ὑπάρχει ὅμως παράσταση τῆς Ἁγίας Τριάδας, ποῦ νὰ συμφωνεῖ μὲ τὰ ἱερὰ κείμενα; Ναὶ ὑπάρχει καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ κλασσικὴ εἰκόνα τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ, ποὺ τόσο ἐπιτυχημένα ἔχει εἰκονίσει ὁ ἅγιος Ἀνδρέας Ρουμπλιὲφ (Andrei Rublev) (τὸν 14ο αιώνα), δηλ. τὴν φιλοξενία τῶν Τριῶν Προσώπων (ἀγγέλων) ἀπὸ τὸν Ἀβραάμ.
(σ.σ. ὑπάρχει βεβαίως και ἡ εἰκόνα τῆς Βαπτίσεως Τοῦ Χριστοῦ που εἰκονίζει Την Ἁγία Τριάδα, με την ἀπεικόνηση Τοῦ Χριστοῦ και Τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν εἲδει περιστερᾶς, χωρίς να ἀπεικονίζεται ἡ μορφή Τοῦ Πατέρα Τοῦ ὁποίου ἡ παρουσία ἐννοεῖται ἀπό την φωνή Του που ἀκούστηκε κατά την βάπτιση ὃπως διαβάζουμε στην Ἁγία Γραφή. Ἐπίσης ὑπάρχει και ἡ εἰκόνα Τῆς Ἁγίας Τριάδας που ἐμφανίστηκε στον Ὃσιο Ἀλέξανδρο τοῦ Σβίρ με την μορφή ἐπίσης τριῶν Ἀγγέλων, ὃπως προείπαμε https://proskynitis.blogspot.com/2010/08/blog-post_30.html ).
Ἡ Τριάδα τοῦ Ρουμπλιὲφ ἀκολουθεῖ μὲ αὐστηρὴ συνέπεια τὴν τάξη τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστης (ἀπὸ ἀριστερὰ στὰ δεξιά): Πατέρας, Υἱός, Ἅγιο Πνεῦμα. Τὰ ἐνδύματα τοῦ μεσαίου ἀγγέλου ἔχουν τὰ χρώματα τοῦ σαρκωμένου Λόγου, στὰ ὁποῖα περιλαμβάνεται ὁ μανδύας, προφανῶς πάνω στὸ ἱμάτιο – σύμβολο μηνύματος. Ἕνα μανδύα λιγότερο ἐμφανῆ, ὁπωσδήποτε στὸν τόνο τοῦ ἱματίου, βλέπουμε στὸ δεξιὸ Ἄγγελο – σύμβολο τῆς τρίτης ὑπόστασης.
Ὅσο γιὰ τὸν εἰκονογραφικὸ συμβολισμό, αὐτὴ ἡ εἰκόνα παρουσιάζει τὴν θεμελιώδη ἐκκλησιαστικὴ θέση: ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ ἀποκάλυψη τοῦ «Πατρὸς ἐν Υἱῶ και Ἁγίω Πνεύματι». Τὸ κτίσμα, σπίτι τοῦ Ἀβραάμ, εἶναι μιὰ εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας πάνω ἀπὸ τὸν Ἄγγελο τοῦ πρώτου προσώπου. Ἡ δρῦς τοῦ Μαμβρῆ – δένδρο τῆς ζωῆς καὶ τοῦ ξύλου τοῦ Σταυροῦ, πάνω ἀπὸ τὸν Ἄγγελο τοῦ δευτέρου προσώπου – εἶναι ἔνδειξη τῆς οἰκονομίας τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Τέλος, ἔχουμε τὸ βουνό, σύμβολο πνευματικῆς ἀνόδου, πάνω ἀπὸ τὸν Ἄγγελο τοῦ τρίτου προσώπου.
Πρέπει νὰ προστεθεῖ, ὅτι τὸ νόημα αὐτῆς τῆς εἰκόνας εἶναι ἐπικεντρωμένο στὸ ποτήρι τῆς εὐχαριστίας, θεῖο δεῖπνο. Ἐπίσης παρατηρεῖται, ὅτι ὁ ἀριστερὰ Ἄγγελος (Πατέρας) ἀτενίζει μὲ βλέμμα κατὰ πολὺ ὑψηλότερο, ἀπ’ ὅτι οἱ ἄλλοι δυό, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἐλαφρὰ κλίση τῆς κεφαλῆς πρὸς αὐτόν.
Ἀκριβῶς σ’ αὐτὴ τὴν εἰκόνα, «ἡ ἐνέργεια τοῦ πνεύματος» μισάνοιξε στὸν μοναχὸ Ἀνδρέα Ρουμπλιὲφ τὴν ἔννοια τῆς παλαιοδιαθηκικῆς ἀποκάλυψης, μιὰ νέα θέα τῆς τριαδικῆς ζωῆς. Ἡ εἰκόνα θ’ ἀποδειχθεῖ τόσο δυνατὴ ὥστε, «μεταξὺ ὅλων των φιλοσοφικῶν ἀποδείξεων τῆς ὕπαρξης τοῦ θεοῦ, τὸ πιὸ πειστικὸ εἶναι τὸ συμπέρασμα: Ὑπάρχει ἡ Τριάδα τοῦ Ρουμπλιέφ, ὑπάρχει ὁ Θεός».
Ἰ. ΚΑΡΔΑΣΗΣ
Ἀπαγορευμένες ἀπεικονίσεις τῆς Ἁγίας Τριάδος
