(13ο ἀπό 17) ''Μποροῦν
ἂραγε οἱ ἀλλόθρησκοι καὶ οἱ αἱρετικοὶ νὰ σωθοῦν;'' “Ἡ Θεολογία τοῦ Βαπτίσματος” Μιά μελέτη
(σ.σ. Συμπεριλάβαμε στὸ 13ο μέρος τῆς παρούσας μελέτης, ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ἀνάρτηση “Τὸ Ἅγιο Βάπτισμα καὶ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα” https://www.agiooros.net/forum/viewtopic.php?t=8571 μὲ εἰδικὸ τίτλο: “Ἡ Θεολογία τοῦ Βαπτίσματος” ἐπειδὴ ἀφορᾶ τὸ θέμα μας καὶ γιὰ νὰ λάβουμε ὑπ’ὄψιν μας, τί διδάσκουν περὶ αὐτοῦ οἱ καθηγητὲς “θεολόγοι” στὰ βιβλία τῆς Θεολογίας).
“Η Θεολογία τοῦ Βαπτίσματος”
«…….Γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη ἐκκλησία τὸ βάπτισμα ἀποτελεῖ ἕνα ἀπὸ τὰ ἑπτὰ μυστήριά της. Σύμφωνα μάλιστα μὲ τὸ ὑπόμνημα τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς τὸ βάπτισμα ὅπως καὶ ἡ Θεία Εὐχαριστία ἐξέρευσαν ἐκ τῆς τρωθείσης πλευρᾶς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ [17 Ὁσίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, «Πηδάλιον», ἒκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 520].
Κατὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο δόθηκε ἀπὸ τὸν Κύριο γιὰ νὰ λυτρωθεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα καὶ ἀπὸ τὶς προσωπικὲς ἁμαρτίες [18].
Ἡ τριττὴ κατάδυση στὴν ὀρθόδοξη θεολογία συμβολίζει τὴν τριήμερο ταφὴ καὶ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ [19 Πρός Τίτον Γ΄,5].
Ἔτσι πέρα ἀπὸ μιὰ τελετουργικὴ ὑποδοχὴ τῶν πιστῶν στὸ σῶμα τῆς ἐκκλησίας, πέρα ἀπὸ τὴ λήψη τῆς δωρεᾶς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀποτελεῖ συμμετοχὴ στὸ θάνατο καὶ τὴν Ἀνάσταση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ὁ κάθε νεοφώτιστος μὲ τὴν βάπτιση ἀποθέτει τὸν Παλαιὸν ἄνθρωπον καὶ ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ μυστήριο ἀναγεννημένος ἐν Πνεύματι Ἁγίω σύμφωνα μὲ τὰ λεγόμενα τοῦ Εὐαγγελιστῆ Ἰωάννη [20 Ρωμαίους ΣΤ΄,3,4].
Σύμφωνα μὲ τὴν ὀρθόδοξη παράδοση ὁ νεοφώτιστος πρέπει νὰ καταδύεται πλήρως στὸ ὕδωρ (τριττὴ κατάδυση), ἐνῶ ἡ δὶ'ἐπιχύσεως ἢ ραντίσματος βάπτιση ἀποτελεῖ κακοδοξία. Τὸ μυστήριο αὐτὸ τελεῖται στὶς 8 ἢ τὶς 40 ἡμέρες ἀπὸ τὴν γέννηση, ἐνῶ ὑπάρχουν καὶ ὁμολογίες οἱ ὁποῖες δέχονται τὴν βάπτιση μόνο μετὰ τὴν ἐνηλικίωση. Ἡ βάπτιση εἰκονίζει τὴν ἔκχυση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὸ βαπτιζόμενο ἄτομο.
Μετὰ τὴ βάπτιση, ἡ ἁμαρτητικὴ ἐπιθυμία καὶ ὁρμὴ ἐξακολουθοῦν νὰ παραμένουν στὸ βαπτισθέντα, χωρὶς ὅμως νὰ καταλογίζονται σὰν ἁμαρτία στὴ φύση πού ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα.
Ἡ μετὰ τὸ βάπτισμα παρουσία τῆς ἁμαρτητικῆς ὁρμῆς ἀποτελεῖ μέσο τῆς θείας παιδαγωγίας κατὰ τὴν ὀρθοδοξία, ἀποτελοῦσα κίνητρο ἀγώνων τοῦ ἀναγεννημένου κατὰ τῶν παθῶν καὶ τῆς ἁμαρτίας καὶ μέσο ἠθικῆς καὶ πνευματικῆς ἐμπεδώσεως καὶ τελειώσεως.
Πρὸς τὴν ἴδια κατεύθυνση κινεῖται καὶ ἡ λογική τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ, ποὺ εἰσήχθη ἀπὸ τοὺς πρώτους αἰῶνες στὴν πράξη τῆς Ἐκκλησίας. Εἰσήχθη γιὰ ν' ἀντιμετωπίσει τὴν ἀνάγκη στὴ ζωὴ τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας, τὸ ἐνδεχόμενο νὰ πεθάνει κανεὶς ἀβάπτιστος, ὁπότε ἀδυνατεῖ νὰ εἰσέλθει στὴ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν.
Τὰ νήπια μπορεῖ νὰ μὴν ἔχουν τὴ δυνατότητα νὰ πιστέψουν, αὐτὸ ὅμως δὲν ἀποτελεῖ γιὰ τὴν ὀρθόδοξη ἐκκλησία λόγο, ὥστε νὰ μὴ μποροῦν νὰ δεχθοῦν τὴ βαπτισματικὴ χάρη. Εἶναι βασικὸ ἀξίωμα στὴ θεολογία τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεως, ὅτι ἡ θεία χάρη ἐνεργεῖ λυτρωτικά, ἐκεῖ ὅπου δὲν ὑπάρχει ἡ ἁμαρτία, ἡ ὁποία εἶναι ὁ μόνος παράγων πού ἀναστέλλει καὶ ματαιώνει τὴ λυτρωτική της ἐνέργεια. Στὰ νήπια τό στοιχεῖο τῆς προσωπικῆς ἁμαρτίας ἀπουσιάζει καὶ συνεπῶς ἡ Θεία Χάρη μπορεῖ νὰ ἐπιδράσει εὐεργετικά, καταλύοντας ἀπὸ τὴ φύση τους τὸ σῶμα τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος».
Βιβλιογραφία:
- Βλασίου Φειδᾶ, Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία, Ἐκδόσεις Διήγηση, Ἀθήνα, 2002.
- Ἠλία Μηνιάτη, Οἱ Τρεῖς περὶ Πίστεως Λόγοι (Δογματικὴ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας), Ἐκδόσεις Ἑπτάλοφος, Ἀθήνα.
- Θεοδώρου Ἀνδρέας, Ἀπαντήσεις σὲ ἐρωτήματα δογματικὰ - συμβολικὰ - ἱστορικοδογματικά, Ἐκδόσεις Ἀποστολικὴ Διακονία.
- The Anchor Bible Dictionary, Τόμ. 1, 1992, Ἔκδ. Doubleday.
Πηγή: Ὀρθόδοξη Ἐγκυκλοπαίδεια ( http://el.orthodoxwiki.org/%CE%92%CE%AC ... E%BC%CE%B1 )
«……Ἐμεῖς ὅμως σήμερα διὰ τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος, ἀπαλλασσόμαστε ἀπὸ τὶς συνέπειες τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, ποὺ εἶναι ἡ ἀπώλεια τῆς Χάριτος καὶ ὁ θάνατος, καὶ ἐνδυόμαστε τὴ Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μὲ τὴν ὁποία μποροῦμε ἂν τὸ θελήσουμε νὰ νικήσουμε τὴν παραμένουσα τάση πρὸς τὴν ἁμαρτία καὶ νὰ κερδίσουμε τὴν Αἰώνια Ζωή».
Ἐπίσης και ἀποσπάσματα ἀπό το παρακάτω κείμενο με γεν.τίτλο “ΒΑΠΤΙΣΜΑ” : και εἰδικό:
“Ἡ Θεολογία τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος”
«Τὸ βάπτισμα εἰσάγει τοὺς ἀνθρώπους ὡς μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, καὶ γιὰ κάθε χριστιανὸ σημαίνει ἀναγέννηση στὸ θάνατο καὶ τὴν ἀνάστασή Του [3]. Ἀποτελεῖ ἐγκεντρισμὸ στὴ ζωὴ καὶ γέννηση σὲ αὐτὴ [4], ποὺ κατὰ τὴν Κυριακὴ ρύση [5] στὸ κέντρο τῆς τοποθετεῖται τὸ μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδας καὶ τελικῶς ὁ ἐκκλησιολογικὸς χαρακτήρας του. Διαφέρει μάλιστα ἀπὸ τὸ ἀντίστοιχο βάπτισμα τοῦ Ἰωάννου [6], τὸ ὁποῖο ἦταν βάπτισμα μετανοίας [7], καθότι αὐτὸ ἀποκαταστᾶ τὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἀπαλείφει τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα καὶ τὶς προσωπικὲς ἁμαρτίες τοῦ ἀνθρώπου [8], ὅπως μαρτυρεῖται ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφὴ [9].
Δίχως τὸ βάπτισμα τὸ μέλος παραμένει δέσμιo τῆς φθορᾶς καὶ τῶν δαιμονικῶν δυνάμεων. Ἡ νοσοῦσα φύση τοῦ ἀνθρώπου ἔχει ἀνάγκη ἀναγεννήσεως [10], εἰδάλλως δὲν ἀπελευθερώνεται καὶ δὲν ἀναγεννᾶτε ἀπὸ τὸν "παλαιὸ ἄνθρωπο". Γὶ αὐτὸ ἀπὸ τοὺς πατέρες τῆς ἐκκλησίας γίνεται διαρκὴς ἐπισήμανση καὶ διασύνδεση τοῦ θεσμοῦ αὐτοῦ μὲ τὸ θάνατο τοῦ Κυρίου [11], τονίζοντας πὼς μὲ τὸ βάπτισμα ἐνδύεται τὴν "ὑπόσταση τῆς θεογεννεσίας" [12]. Τὸ νέο μέλος μέσω τοῦ μυστηρίου ἀναγεννᾶ τὴν ὕπαρξή του, γίνεται μία ἐπώνυμη προσωπικὴ ἑτερότητα, ἐξ αἰτίας τῆς χάρης ποὺ ἀπορρέει ἀπὸ τὴν κοινωνία καὶ τὴν ἀγαπητικὴ σχέση μὲ τὸ ζωοδότη Θεὸ [13]. Παύει ὁ ἄνθρωπος νὰ εἶναι ἀτομικὸ ἁπλῶς εἶδος, κρίκος βιολογικῆς μόνο διαδοχῆς, μονάδα ἑνὸς συνόλου. Ἐντάσσεται στὴν κοινωνία τῶν ἁγίων, τὴν τριαδικὴ πραγματοποίηση τῆς ζωῆς [14]. Τὰ πράγματα ὅμως ποτὲ δὲν μποροῦν νὰ νοηθοῦν μὲ ἕνα μαγικὸ χαρακτήρα. Ὅπως ὁ νεογέννητος αὐξάνεται καὶ προκόβει, τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὴ θεογεννεσία. Τὸ βάπτισμα λοιπὸν εἶναι τὸ πρῶτο καὶ ἀπαραίτητο στάδιο τῆς ἀνάπτυξης τοῦ νεοεισελθόντα καὶ μάλιστα νοεῖται ὡς χάρισμα ἀπολειστικό. Ἐξ αὐτοῦ του λόγου δὲ συμβάλλει ἡ βούληση στὴν πραγμάτωση τοῦ μυστηρίου [15].
Τὸ βάπτισμα μέσω τῆς θείας χάριτος ἐπανορθώνει τὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου, τὸ "εἶναι" δηλαδὴ τῶν λογικῶν πλασμάτων, δίχως τὴ συνεργία τῆς βούλησης. Τὸ "εὖ εἶναι" ὅμως, δηλαδὴ ἡ πνευματικὴ ἀνάπτυξη τοῦ ἀνθρώπου, ἐξαρτᾶται ἀφενὸς μὲν ἀπὸ τὴ θεία χάρη, ἀφετέρου ἀπὸ τὴ θέλησή του [16]. Ἔτσι νοεῖται ὡς ἀπαρχὴ τῆς ἀνάστασης. Νοεῖται ὡς μία προίκα ποὺ δίνει ὁ Θεὸς στὰ πλάσματά Του μὲ στόχο τὰ ἴδια νὰ τὴν ἀξιοποιήσουν. Γὶ αὐτὸ καὶ ἡ μετοχὴ στὴ Θεία Βασιλεία, ἡ ὅραση τοῦ Θεοῦ, ἡ συνύπαρξη μὲ τὸ Χριστὸ ἀποτελοῦν τρυφὴ τῆς θέλησης [17].
Κάθε ἐξωτερικὸς τύπος καὶ σύμβολο ἔχει ἕνα πραγματικὸ νοητὸ περιεχόμενο. Ὅπως μᾶς ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός το νερὸ καθαρίζει σῶμα καὶ τὸ πνεῦμα ἀνακαινίζει τὴν ὕπαρξη [18].
Τὸ βάπτισμα ὡς ἐγκεντρισμὸς τῶν ὄντων στὴ θεία ζωὴ εἶναι μυστηριακὴ πράξη ἀπὸ κτίσεως κόσμου, ἐνῶ τὰ μυστήρια, ὅπως καὶ τὸ βάπτισμα, ἀποτελοῦν ἐντάξεις στὸ σῶμα τῆς ζωῆς καὶ διαδραματίζονται στὴν ἴδια τὴν ἱστορία [19]. Χαρακτηριστικὸς ἐπ΄αὐτοῦ εἶναι καὶ πάλι ὁ (Ἅγιος) Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς ὁ ὁποῖος ἀπαριθμεῖ συνολικὰ ὀκτὼ βαπτίσματα στὴν ἱστορικὴ διαδρομὴ τῆς ἐκκλησίας ἀπὸ κτίσεως κόσμου [20]. Τὸ βάπτισμα τελικῶς ἀποκαταστὰ τὴ φύση, ἀναιρεῖ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα, τὸ ὁποῖο λογίζεται ὡς φθορὰ καὶ θάνατος, ὀδηγώντας τὸν ἄνθρωπο σὲ ἕνα ἀρραβώνα ποὺ γίνεται κτῆμα μόνο σὲ μία τελειωτικὴ πορεία [21].
Ἀπὸ μερικοὺς θεολόγους ἐγείρεται ἀπορία σχετικὰ μὲ τὴ συνέχιση τῆς ἁμαρτιτικῆς ἐπιρροῆς καὶ μετὰ τὸ βάπτισμα στὸν ἄνθρωπο. Σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο πρέπει νὰ τονιστεῖ πὼς ἡ ἁμαρτιτικὴ αὐτὴ ἐπιθυμία δὲν ἔγκειται στὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἀποκαταστάθηκε, ἀλλὰ στὴν βούλησή του καὶ τὸ αὐτεξούσιό του. Κατὰ τὸ βάπτισμα λοιπὸν ἐπέρχεται ὀντολογικὴ καταστροφὴ τῆς ἁμαρτίας [22]. Ἡ ροπὴ τῆς ἁμαρτίας παραμένει δὲν ἔχει ὅμως πλέον τὴ φύση τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ συνιστᾶ κίνητρο πρὸς ἁμαρτία χωρὶς νὰ λαμβάνεται ὡς ἁμαρτία [23]. Ἡ φύση δὲ καὶ ὁ χαρακτήρας τῆς ροπῆς τῆς ἁμαρτίας διαφέρουν οὐσιαστικὰ στὸ βαπτισμένο μέλος ἀπὸ τὸ μὴ βαπτισμένο, ἀφοῦ στὸ μὴ βαπτισμένο λογίζεται ὡς ἔκφανση τῆς φυσικῆς διαφθορᾶς του [24]. Ἡ ὁρμὴ αὐτὴ τελικὰ ἐπιτρέπεται ἀπὸ τὸν Κύριο πρὸς τελείωση τοῦ πιστοῦ [25]………».
Πηγή: (ἀποσπάσματα ἀπό: “ΒΑΠΤΙΣΜΑ” https://el.orthodoxwiki.org/%CE%92%CE%AC%CF%80%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1 ).
Ὑποσημειώσεις :
1) Κατά Ματθαῖον 28΄, 19 2) · Ἰωάννου 3, 5 3) · Νικόλαος Ματσούκας, Δογματική καί Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 475
4) · Πρός Ρωμαίους 6, 2-4: «μὴ γένοιτο. οἵτινες ἀπεθάνομεν τῇ ἁμαρτίᾳ, πῶς ἔτι ζήσομεν ἐν αὐτῇ; 3 ἢ ἀγνοεῖτε ὅτι ὅσοι ἐβαπτίσθημεν εἰς Χριστὸν ᾿Ιησοῦν, εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν; 4 συνετάφημεν οὖν αὐτῷ διὰ τοῦ βαπτίσματος εἰς τὸν θάνατον, ἵνα ὥσπερ ἠγέρθη Χριστὸς ἐκ νεκρῶν διὰ τῆς δόξης τοῦ πατρός, οὕτω καὶ ἡμεῖς ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν.»
5) · Κατά Ματθαῖον 28, 19: «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος,»
6) · Χρῆστος Ἀνδροῦτσος, Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου..., σελ. 319
7) · Κατά Ματθαῖον 3, 11: «ἐγὼ μὲν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ καὶ πυρί.»
8) · ο.π., σελ. 320 9) · Πράξεις 2, 38: «Πέτρος δὲ ἔφη πρὸς αὐτούς· μετανοήσατε, καὶ βαπτισθήτω ἕκαστος ὑμῶν ἐπὶ τῷ ὀνόματι ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, καὶ λήψεσθε τὴν δωρεὰν τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος»
10) · Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, Εἰς τήν Πρός Ρωμαίους ἐπιστολή PG 74, 789 AB
11) · Ἃγ.Ἰωάννης Δαμασκηνός, Ἒκδοσις Ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως,4, 9 PG 94, 1117B 12) · Ἁγίου Διονυσίου Ἀρεοπαγίτη, Περί τῆς Ἐκκλησιαστικής ἱεραρχίας 3, 6 PG 3, 433A
13) · Χρῆστος Γιανναράς, Τό ἀλφαβητάρι τῆς πίστης, σελ. 200
14) · ο.π. 15) · Νικόλαος Ματσούκας, ἒενθ.ἀν., σελ. σελ. 477
16) · ὋσιοςΝικόλαος Καβάσιλας, Περί τῆς ἐν Χριστῶ ζωῆς, PG 150, 544B
17) · Ὃσιος Νικόλαος Καβάσιλας, Περί τῆς ἐν Χριστῶ ζωῆς, PG 159, 541 C
18) · Ἃγιος Ιωάννης Δαμασκηνός, Έκδοσις Ακριβής..., 4, 9, PG 94, 1121B
19) · Ν. Ματσούκας, ενθ. αν., σελ. 480
20) · Ἰωάννης Δαμασκηνός, Ἒκδοσις Ἀκριβής..., 4, 9, PG 94, 1121A-C. 1) Τό βάπτισμα τοῦ κατακλυσμού, 2) τῆς ἐξόδου, 3) τό νομικό, 4) τοῦ Ἰωάννη Βαπτιστή, 5) τοῦ Κυρίου, 6) τῆς μετανοίας, 7) τοῦ αἵματος τῶν μαρτύρων, 8) τό κολαστήριο, τό ἀναιρετικό τῆς ἁμαρτίας 21) · Θεοδώρητος Κύρου, Αἱρετικής κακομυθίας ἐπιτομή 5, 18 PG 83, 512AB
22) · Ἀθανάσιος Δεληκωστόπουλος, Ἡ πίστη τῶν Ὀρθοδόξων, σελ. 170
23) · ο.π., σελ. 169 24) · Πρός Ρωμαίους 7, 15-24 25) · Ἀθ. Δεληκωστόπουλος, ἒνθ.ἀν., σελ. 170....»
Βιβλιογραφία
- Νικόλαος Ματσούκας, "Δογματικὴ καὶ Συμβολικὴ Θεολογία Β΄", Πουρναρᾶς, Θεσσαλονίκη 2007.
- Παναγιώτης Τρεμπέλας, "Δογματική", Τόμος Γ΄, Σωτήρ, Ἀθήνα 2003.
- Κάλλιστος Ware, "Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία", Ἀκρίτας, Νέα Σμύρνη 2007.
- Ἀνδρέας Θεοδώρου, "Βασικὴ Δογματικὴ Διδασκαλία - Ἀπαντήσεις σὲ Ἐρωτήματα Συμβολικά", Ἀποστολικὴ Διακονία, Ἀθήνα 2006.
- Βλάσιος Φειδᾶς, "Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία", Τόμος Α΄, Διήγηση, Ἀθήνα 2002.
- Χρῆστος Ἀνδροῦτσος, "Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας", Ἀστήρ, Ἀθήνα 1956.
- Χρῆστος Γιανναρᾶς, "Τὸ ἀλφαβητάρι τῆς Πίστης", Δόμος, Ἀθήνα 1983 (ἐπανεκδ. 2006).
- Ἀθανάσιος Δεληκωστόπουλος, "Ἡ πίστη τῶν Ὀρθοδόξων", Ἀποστολικὴ Διακονία, Ἀθήνα 1999.
- Παναγιώτης Μπούμης, "Κανονικὸν Δίκαιον", Γρηγόρης, Ἀθήνα 2008.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Βλέπε τή συμφωνία τῶν Ἁγίων Πατέρων καί στό προηγούμενο μέρος (ἀνάρτηση) μέ γενικό τίτλο: “Μποροῦν ἂραγε οἱ ἀλλόθρησκοι καὶ οἱ αἱρετικοὶ νὰ σωθοῦν;” Ποιά εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη διδασκαλία; (μία μελέτη)
Προηγούμενο μέρος τῆς μελέτης: 12ο μέρος: † π.Ἀντωνίου Ἀλεβιζόπουλου Βάπτισμα καί Νηπιοβαπτισμός https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2022/11/075-08112022-12.html
Ἐπόμενο:14ομέρος: Ἀπαντήσεις τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2022/11/078-21112022-14.html
1ο
μέρος: “Ἀπάντηση τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντζιανίνωφ” https://maxomaiyperpistews.blogspot.com/2020/10/1.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου